مدیریت بیماری
آپاندکتومی
عمل جراحی آپاندکتومی اغلب به منظور برداشتن آپاندیسی که دچار عفونت، التهاب و تورم شده، انجام می‌شود. در واقع این موارد عوارضی است که با عنوان آپاندیسیت شناخته می‌شود. عفونت آپاندیس می‌تواند هنگامی رخ دهد که دهانه این کیسه لوله‌ای شکل توسط باکتری‌ها مسدود شود. بسته شدن دهانه این کیسه کوچک باعث متورم و ملتهب شدن آن می‌شود. ساده‌ترین و سریع‌ترین راه برای درمان عارضه التهاب آپاندیس، برداشتن و خارج کردن آن از شکم است. اگر آپاندیس بعد از عفونی شدن فوراً تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است پاره شود و عواقب بسیار وخیمی را به دنبال داشته باشد.
دلایل انجام
با انجام این عمل جراحی، آپاندیس ملتهب، خارج شده و اجازه می‌دهد تا جراح چرک‌های عفونی شده را پاک کند. هدف از انجام این عمل، پیشگیری از عوارضی است که التهاب آپاندیس (آپاندیسیت) می‌تواند برای فرد بیمار ایجاد کند.
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند در درمان التهاب یا آبسه مؤثر باشد. اگر آبسه درمان نشود و حتی با مصرف آنتی‌بیوتیک، علائم بهبود نیابد، به انجام عمل جراحی نیاز خواهد شد.
عوارض احتمالی
- خونریزی
- عفونت
- مشکلات ادراری
- لخته‌شدن خون
- آسیب‌دیدگی اندام‌های نزدیک به آپاندیس
- انسداد روده بزرگ
آمادگی قبل از مداخله
فرد باید حداقل ۸ ساعت قبل از عمل آپاندکتومی از خوردن و آشامیدن خودداری کند. قبل از شروع عمل باید حتماً هر دارویی که با تجویز پزشک یا بدون نسخه مصرف می‌شود را به پزشک جراح اطلاع داد. پزشک احتمالاً به فرد بیمار می‌گوید که داروها را قبل و بعد از جراحی آپاندکتومی چگونه باید مصرف کند.
هر یک از موارد زیر را باید حتماً به پزشک اطلاع داد:
- بارداری یا احتمال بارداری
- سابقه حساسیت
- سابقه ابتلاء به اختلالات خونریزی
قبل از شروع عمل آپاندکتومی یک سوزن داخل وریدی برای تزریق مایعات و داروها به بیمار وصل می‌شود. برای انجام این عمل احتمالاً فرد بی‌هوش خواهد شد، یعنی در طول مدت عمل به حالت خواب خواهد بود. اما در بعضی از موارد هم ممکن‌است که به جای بی‌هوشی از بی‌حسی موضعی استفاده شود. در این صورت ناحیه محل عمل به طور موقت بی‌حس می‌شود و فرد با وجود آنکه در طول مدت عمل بیدار است، اما دردی را احساس نمی‌کند.
روش انجام
به طور کلی عمل آپاندکتومی به دو روش لاپاراسکوپی یا جراحی باز انجام می‌گیرد.
جراح روش مناسب برای انجام این عمل را بر اساس عوامل مختلفی از جمله شدت التهاب آپاندیس و سوابق پزشکی فرد بیمار انتخاب می‌کند.
- آپاندکتومی باز
اگر آپاندیس پاره شده و عفونت ناشی از آن به سایر اندام‌های داخلی سرایت کرده باشد ویا فرد قبلاً عمل جراحی باز شکم انجام داده است، احتمالاً پزشک تصمیم می‌گیرد که جراحی آپاندیس را به روش باز انجام دهد.
در عمل جراحی آپاندکتومی باز، جراح یک بریدگی در سمت راست و پایین شکم ایجاد می‌کند و از محل همین بریدگی، آپاندیس را از شکم خارج می‌کند. سپس جای این بریدگی را با بخیه می‌بندد. در این روش، پزشک این امکان را دارد که اگر آپاندیس پاره شده و محتویات آن در داخل حفره شکم پخش شده باشد، حفره شکمی را تمیز کند.
- آپاندکتومی لاپاروسکوپیک
در عمل آپاندکتومی به روش لاپاراسکوپی، جراح از طریق چند بریدگی کوچک که بر روی شکم ایجاد می‌شود، آپاندیس را بررسی می‌کند. سپس یک لوله کوچک و باریک، از طریق این بریدگی‌ها به حفره شکم وارد می‌شود. از دستگاه خاصی برای باد کردن شکم با گاز دی‌اکسیدکربن استفاده می‌شود. این گاز به جراح امکان می‌دهد که بتواند آپاندیس را با وضوح بیش‌تری ببیند.
پس از آنکه گاز دی‌اکسیدکربن وارد شکم شد، یک ابزار جراحی به نام لاپاراسکوپ از طریق بریدگی‌های کوچک روی شکم به داخل وارد می‌شود. لاپاراسکوپ به شکل یک لوله دراز و نازک است که یک چراغ قوی و یک دوربین با کیفیت بالا در نوک آن تعبیه شده است. این دوربین تصویر داخل حفره شکم را بر روی یک صفحه مانیتور نشان می‌دهد و جراح از این طریق می‌تواند داخل شکم را با وضوح بالایی ببیند و ابزار جراحی را به سمت نقطه مورد نظر خود هدایت کند. وقتی که پزشک زائده آپاندیس را در تصویر پیدا کرد، انتهای آن را با بخیه می‌بندد و آن را خارج می‌کند. سپس بریدگی‌های کوچک روی سطح شکم تمیز، ضد عفونی، بخیه و پانسمان می‌شود.
جراحی لاپاراسکوپی معمولاً بهترین گزینه برای افراد سالمند و بیمارانی که اضافه وزن دارند، می‌باشد. خطرات و عوارض ناشی از این عمل خیلی کمتر از عمل آپاندکتومی باز است و دوره بهبودی بعد از آن هم عموماً خیلی کوتاه‌تر است.
پس از آپاندکتومی
پس از آنکه جراحی آپاندکتومی به پایان رسید، شما به مدت چند ساعت در بیمارستان تحت نظر خواهید بود و سپس مرخص خواهید شد. علائم حیاتی شما از قبیل تنفس و ضربان قلب، به دقت تحت کنترل خواهد بود.
در بعضی از موارد ممکن است لازم باشد که بیمار یک شب در بیمارستان بماند. اگر التهاب آپاندیس خیلی شدید نباشد، معمولاً می‌توانید همان روز جراحی از بیمارستان مرخص شوید.
نکاتی که لازم است حین بستری در بیمارستان رعایت نمائید.
- به محض احتمال آپاندیسیت از خوردن و آشامیدن پرهیز نمائید. در صورت داشتن آرایش و لاک ناخن آن را پاک کنید.
- موهای موضع عمل، قبل از عمل باید تراشیده شود.
- قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیور آلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید.
- کلیه لباس‌ها (لباس زیر، جوراب و…) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان امر قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع شده و داروهای جدید جایگزین شود.
- قبل از رفتن به اتاق عمل به شما سرم وصل شده و برای پیشگیری از عفونت طبق دستور پزشک آنتی بیوتیک تزریق می‌شود.
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش‌های تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- طبق دستور پزشک، بعد از شروع حرکات دودی روده‌ای (دفع گاز) رژیم مایعات صاف شده را کم کم شروع کرده و در صورت عدم تحمل (حالت تهوع و استفراغ) به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت دفع گاز و یا اجابت مزاج می‌توانید رژیم غذایی معمولی داشته باشید.
- بعد از عمل (جهت کاهش درد) می‌توانید به حالت نیمه نشسته قرار گیرید.
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر از بستر خارج شده و راه بروید.
- بی حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش‌های تنفسی (تنفس عمیق و سرفه) و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمائید و چهارپایه کوچک زیر پا قرار دهید در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و… با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- در هنگام راه رفتن، سرفه و تنفس عمیق محل بخیه را با دست گرفته یا با بالش ثابت نگه دارید تا از درد در ناحیه عمل جلوگیری نمائید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم را جهت تسکین درد شما انجام دهد.
- داروها (آنتی بیوتیک جهت جلوگیری از عفونت و مسکن برای تسکین درد) طبق دستور پزشک در فواصل و زمان معین توسط پرستار به شما داده می‌شود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- در روزهای اول بعد از عمل از مصرف مواد غذایی نفاخ پرهیز کرده و رژیم غذایی حاوی پروتئین (گوشت) مصرف کنید.
- از رژیم غذایی نرم شامل مرغ، ماهی و سبزیجات پخته شده استفاده کنید.
- از کارهای سنگین مانند بلند کردن اشیاء سنگین، تمرینات ورزشی خشن طی 6 هفته اول بعد از عمل خودداری کنید.
- کارهای شخصی خود را می توانید انجام دهید و پس از 2 الی 4 هفته با نظر پزشک معالج فعالیت عادی را می توانید شروع کنید.
- از روز دوم بعد از عمل و بلافاصله بعد از برداشتن پانسمان و بصورت روزانه حمام را انجام دهید، زخم را باز و خشک نگهداری کنید.
- جهت تسکین درد، از داروی مسکن تجویز شده طبق دستور پزشک استفاده کنید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک (مانند آنتی بیوتیک در ساعات معین) را در فواصل معین و یک دوره کامل مصرف کنید.
- با مشورت پزشک جهت کشیدن بخیه ها 10-7 روز بعد از عمل به پزشک معالج مراجعه کنید.
- جهت دریافت نتیجه پاتولوژی به بیمارستان مراجعه و نتیجه را به پزشک معالج نشان دهید.
- جهت جلوگیری از عفونت و کاهش درد به توصیه های پزشک در ارتباط با میزان، زمان و نحوه صحیح و عوارض احتمالی داروها عمل کنید.
- باید پانسمان ناحیه عمل روزانه به روش استریل تعویض شود.
مراجعه به پزشک
- در صورت تب و لرز، تعریق شدید، ضعف، بیاشتهایی، اسهال، قرمزی، حساسیت، تورم و ترشح از زخم و بعضاً اسهال که نشانگر آبسه لگنی است
- در صورت بروز عوارض بعد از عمل مانند سفتی و حساسیت شکم در لمس، تب، لرز، اسهال، نفخ شکم و یبوست
- در مواقع اورژانسی از تیم درمان از طریق مراجعه مستقیم به مراکز درمانی یا تلفنی و یا ورود به سایت‌های آموزشی کمک بگیرید.
- جهت جلوگیری از عفونت و کاهش درد به توصیه‌های پزشک در ارتباط با میزان، زمان و نحوۀ صحیح و عوارض احتمالی داروها عمل کنید.
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
