مدیریت بیماری
تیروئیدکتومی
تیروئید، یک غده‌ی پروانه‌ای شکل است که در پایه‌ی گردن قرار گرفته است. این غده هورمون‌هایی ترشح می‌کند که باعث تنظیم انواع متابولیسم‌های بدن از ضربان قلب گرفته تا نحوه‌ی سوزاندن کالری می‌شود.
تیروئیدکتومی، عمل خارج کردن بخشی یا کل غده‌ی تیروئید است، که برای درمان اختلالات تیروئید مانند سرطان، بزرگ شدن غده‌ی تیروئید (گواتر) و پرکاری تیروئید انجام می‌گیرد.
اگر تنها بخشی از تیروئید برداشته شود (تیروئیدکتومی جزئی)، این غده ممکن‌است بتواند عملکرد طبیعی خود را بعد از عمل هم ادامه دهد. اگر کل غده‌ی تیروئید برداشته شود (تیروئیدکتومی کامل)، ممکن‌است نیاز باشد با هورمون‌درمانی عملکرد طبیعی تیروئید جبران شود.
دلایل انجام
تیروئیدکتومی ممکن‌است به منظور درمان موارد زیر توصیه شود:
- سرطان تیروئید
شایع‌ترین دلیل تیروئیدکتومی سرطان است. در صورت ابتلا به سرطان تیروئید، برداشتن بیشتر غده عموماً یک گزینه درمانی است.
- بزرگ شدن غیرسرطانی غده تیروئید (گواتر)
خارج کردن بخشی یا تمام غده‌ی تیروئید، یکی از گزینه‌های درمانی برای گواتر به حساب میآید. در برخی موارد گواتر باعث پرکاری تیروئید، مشکلات تنفسی و یا اختلالات بلع می‌شود.
- پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید، بیماری است که در آن، غده تیروئید بیش از حد طبیعی هورمون تولید می‌کند. اگر بیمار با پرتودرمانی و یا مصرف دارو برای درمان پرکاری تیروئید مشکل دارد، گزینه تیروئیدکتومی ممکن‌است مناسب باشد.
- گره(ندول)های مشکوک تیروئید
سرطانی یا غیرسرطانی بودن بعضی از گره‌های تیروئیدی، حتی بعد از نمونه‌گیری هم قابل تشخیص نمی‌باشند. پزشک ممکن‌است به افراد دارای این گره‌ها، تیروئیدکتومی را پیشنهاد دهد.
عوارض احتمالی
تیروئیدکتومی، در کل روش بدون خطری می باشد. اما همانند هر جراحی دیگری، تیروئیدکتومی هم دارای خطرات و عوارض احتمالی زیر می باشد :
- خونریزی
- عفونت
- کم‌کاری غدد پاراتیروئید که به خاطر آسیب‌های جراحی به غدد پاراتیروئید اتفاق می‌افتد. این غدد در پشت غده‌ی تیروئید واقع شده‌اند و میزان کلسیم خون را تنظیم می‌کنند. کم‌کاری غدد پاراتیروئید می‌تواند باعث کرختی، مور مور شدن یا گرفتگی عضلات به خاطر کاهش سطح کلسیم خون شود.
- انسداد راه‌های هوایی به خاطر خونریزی
- گرفتگی یا ضعف دائمی صدا به خاطر آسیب به عصب
آمادگی قبل از مداخله
- پزشک در صورت وجود بیماری پرکاری تیروئید ممکن‌است داروهایی مانند محلول ید و پتاسیم را برای تنظیم عملکرد تیروئید و کاهش خطر خونریزی، تجویز کند.
- همچنین ممکن‌است پزشک قبل از عمل تیروئیدکتومی برای مدت خاصی خوردن و نوشیدن برخی مواد خوراکی را منع کند.
- توصیه می‌شود قبل از عمل، با دوستان یا افراد خانواده جهت بازگشت از بیمارستان به منزل هماهنگی‌های لازم انجام شود.
- اطمینان حاصل شود که زیورآلات در منزل گذاشته شده‌است.
روش انجام
جراح معمولاً تیروئیدکتومی را با بیهوشی عمومی انجام می‌دهد بنابراین بیمار در طول عمل هوشیار نیست.متخصص بیهوشی، ماسک حاوی گاز بیهوشی را روی صورت شما قرار می دهد یا ماده ی بیهوشی را درون رگ شما تزریق می کند.تیم جراحی، عوامل مختلفی از جمله ضربان قلب، فشار خون و اکسیژن موجود در خون شما را برای اطمینان در حین عمل، مورد نظارت قرار می دهند.
در حالی‌که بیمار بی‌هوش است، جراح با توجه به روش مورد استفاده، یک شکاف کوچک در مرکز گردن ایجاد می کند. در طول جراحی برداشتن تیروئید، بسته به علت جراحی، قسمتی و یا تمام غده تیروئید برداشته می شود.
اگر تیروئیدکتومی به علت سرطان تیروئید انجام شود، جراح ممکن‌است گره های لنفاوی اطراف تیروئید را هم برداشته و مورد ارزیابی قرار دهد.
عمل جراحی تیروئیدکتومی معمولاً یک تا دو ساعت طول می‌کشد.
روش‌های متعددی برای تیروئیدکتومی وجود دارند، از جمله:
- تیروئیدکتومی معمول
این روش شامل ایجاد یک شکاف در مرکز گردن برای دسترسی مستقیم به غده تیروئید است. اکثریت افراد به احتمال زیاد تحت معالجه با این روش قرار می‌گیرند.
- تیروئیدکتومی از طریق دهان
در این روش، برش دسترسی به غده‌ی تیروئید، به‌جای گردن در دهان ایجاد می‌شود.
- تیروئیدکتومی اندوسکوپیک
در این روش با استفاده از برشی کوچک‌تر در گردن، ابزار جراحی و یک دوربین ویدیوئی کوچک از طریق برش وارد می‌شود. سپس جراح با هدایت دوربین، عمل جراحی خارج کردن غده تیروئید را انجام می‌دهد.
نتایج قابل انتظار
بیمار پس از جراحی به اتاق بهبودی (ریکاوری) منتقل می‌شود و در آنجا تحت نظارت تیم مراقبت قرار می‌گیرد. زمانی‌که به طور کامل به هوش آمد، به بخش بستری بیمارستان منتقل خواهد شد.
بعد از عمل تیروئیدکتومی، بیمار ممکن‌است دچار درد گردن و گرفتگی و خشونت صدا شود. این علائم، به معنی آسیب دائمی به اعصاب کنترل کننده‌ی تارهای صوتی نیست و به‌طور موقتی هستند و به خاطر التهاب حاصل از لوله‌ی تنفس می‌باشند که در طول عمل در نای قرار داده شده است.
اثرات طولانی مدت تیروئیدکتومی بسته به نحوه خارج کردن تیروئید، متفاوت است.
- تیروئیدکتومی جزئی
اگر تنها بخشی از غده‌ی تیروئید خارج شود، باقیمانده‌ی تیروئید می‌تواند عمل کل تیروئید را انجام دهد و ممکن است نیازی به هورمون درمانی وجود نداشته باشد.
- تیروئیدکتومی کامل
اگر کل غده‌ی تیروئید برداشته شود، بدن نمی‌تواند هورمون‌های تیروئیدی تولید کند و فرد دچار علائم کم کاری تیروئید می‌شود. در نتیجه، این افراد نیاز دارند تا بصورت روزانه قرص‌های حاوی هورمون‌های تیروئید را مصرف کنند.
این جایگزینی هورمون‌ها جبران وظایف غده‌ی تیروئید می‌شود. پزشک میزان جایگزینی هورمون را بر اساس نتایج آزمایش خون تعیین می‌کند.
نکاتی که لازم است حین بستری در بیمارستان رعایت نمائید.
- شب قبل از عمل، شام سوپ میل کرده و از نیمه شب ناشتا باشید.
- در صورت داشتن آرایش و لاک ناخن آن را پاک کنید.
- موهای موضع عمل، قبل از عمل باید تراشیده شود. قبل از انتقال به اتاق عمل، مثانه (ادرار) را تخلیه نمایید.
- قبل از رفتن به اتاق عمل زیور آلات، اجسام فلزی، گیره سر، دندان مصنوعی و غیره را خارج کنید.
- کلیه لباس ها (لباس زیر، جوراب و …) را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
- در صورت داشتن سابقه بیماری و سابقه حساسیت (دارویی، غذایی) پرستار و پزشک معالج را در جریان امر قرار دهید.
- در صورتی که بیماری خاصی دارید و تحت درمان هستید، به پزشک و پرستار خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است نیاز باشد داروهای شما قطع و داروهای جدید جایگزین شود.
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه ها گردد،لذا ورزش های تنفسی و چرخش پا را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- قبل از رفتن به اتاق عمل برای شما سرم وصل شده و ممکن است برای پیشگیری از عفونت طبق دستور پزشک آنتی بیوتیک تزریق شود.
- روز اول نباید چیزی بخورید، از زمانی که پرستار به شما اجازه داد ابتدا رژیم مایعات (سرد و یخ) شروع کنید.
- از روز بعد از عمل جراحی استفاده از غذاهای نرم که نیاز به جویدن ندارد، را شروع نمایید.
- معمولاً اشکال در بلع وجود دارد که پس از شروع تغذیه میتوانید از نوشیدنی های خنک و مواد نرم استفاده کنید.
- در بستر پاها را حرکت دهید، تا از لخته شدن خون در پاها پیشگیری شود. بهتر است هر چه زودتر از بستر خارج شده و راه بروید.
- استراحت نسبی داشته باشید و برای خروج از بستر، ابتدا مدتی در لبه تخت نشسته و پاها را آویزان نمایید، در صورت نداشتن سرگیجه، تاری دید و … با کمک تیم مراقبتی راه بروید.
- در صورت اشکال در بلع و احساس پری در پایین گردن اطلاع دهید.
- پس از عمل به صورت نیمه نشسته قراربگیرید، سررا بالا قرار دهید و میتوانید سر را با قرار دادن چند بالش بالا نگه دارید .
- از چرخاندن سر به طور مكرر اجتناب كنید تا فشار روی بخیه ها وارد نشود.
- پس از عمل یک یا دو لوله جهت تخلیه ترشحات تعبیه خواهد شدکه قبل از ترخیص برداشته خواهد شد.
- پس از عمل، در هنگام گرداندن سر و نشستن، دستها را پشت سر قرار دهید تا از فشار آمدن بر روی ناحیه جراحی جلوگیری شود.
- پس از عمل در صورت بروز لرزش ماهیچه به خصوص اطراف دهان، گزگز، کرختی، خارش، سفتی عضلات را اطلاع دهید .
- جهت کاهش تورم تارهای صوتی به آرامی‌صحبت کرده و از بلند صحبت کردن خودداری کنید.
- از استرس و ناراحتی اجتناب کنید و آرامش داشته باشید.
- در صورت احساس سنگینی و فشار بر ناحیه برش جراحی یا اشکال در بلع، بلافاصله به پرستار اطلاع دهید.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- داروها (سرم, آنتی بیوتیک, مسکن) طبق دستور پزشک در ساعات و فواصل معین توسط پرستار به شما داده می‌شود.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- رژیم غذایی پرانرژی مصرف کنید و مصرف لبنیات و بستنی را تعدیل کنید و از مصرف چای، قهوه و نوشابه خودداری کنید.
- شما باید یک هفته در منزل استراحت کنید و از برداشتن اجسام سنگین اجتناب کنید.
- در دو هفته اول بعد از عمل، هیچ ورزشی انجام ندهید. در دو هفته دوم، فقط مجاز به انجام ورزش‌های سبک هستید.
- تا یک ماه از انجام ورزش‌های تماسی نظیر انجام ورزش‌های رزمی خودداری کنید.
- به طور معمول 14-10 روز درد گلو خواهید داشت.
- هنگام خواب سه عدد بالش زیر سر خود بگذارید تا سر بالاتر از سطح قلب باشد.
- جهت کاهش تورم تارهای صوتی به آرامی صحبت کرده و از بلند صحبت کردن خودداری کنید.
- در چند روز اول بعد از عمل، کمی خشونت صدا طبیعی است. از استرس و ناراحتی اجتناب کنید و آرامش داشته باشید.
- تورم و کبودی در ناحیه برش جراحی چند روز وجود دارد که در روز دوم و سوم بعد از عمل به حداکثر میرسد یا سفتی گردن برای حدود یک ماه وجود دارد.
- برای حداقل 3 هفته از کش و قوس دادن گردن خود یا کشیدن آن به عقب خودداری کنید چرا که باعث تحت کشش قرار گرفتن برش جراحی می‌شود.
- بعد از برداشتن پانسمان یک چسب کوچک تا 10 روز بر روی گردن شما باقی می‌ماند.
- با مشورت پزشک روز بعد از عمل میتوانید دوش بگیرید. اگر زخم شما خیس شد به آرامی با گذاشتن و برداشتن یک حوله تمیز آن را خشک کنید، نیازی به تمیز کردن زخم نیست. روی زخم پماد یا کرمی قرار ندهید.
- بعد از بهبودی کامل برش جراحی تا 6 ماه از ضد آفتاب روی برش جراحی استفاده شود.
- کمی درد دارید و یا گاهی ممکن است از سفتی و درد در ناحیه شانه، گردن و پشت و یا سردردهای تنشی برای چند روز شکایت داشته باشید. جهت تسکین درد مسکن تجویز شده توسط پزشک را استفاده کنید.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک را طبق دستور و تا اتمام کامل مصرف کنید.
- تجویز دارو با پزشک می باشد و اگر تیروئید به طور کامل برداشته شده است شما تا آخرعمر باید داروهای تیروئیدی (جایگزین کننده هورمون تیروئید) مصرف کنید و از قطع خودسرانه دارو جداً پرهیز کنید.
مراجعه به پزشک
- در صورت بروز علائم عفونت (تب ،لرز،احساس ناخوشی، ضعف)
- درصورت تضعیف و نارسایی تنفس
-
سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
