ام.آر.آی (MRI) یکی از روش‌­های تصویربرداری تشخیصی است که در آن از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام‌ها و بافت‌­های نرم بدن مانند تاندون­‌ها، مغز و … در بدن استفاده می‌کند با استفاده از تصاویر حاصل از این روش پزشکان قادر به بررسی دقیق اندام­‌های داخلی بدن بیمار می­‌باشند.
بیشتر دستگاه‌های MRI، آهن‌ربای بزرگ لوله‌ای شکل می‌باشند. همچنین با ایجاد  تصاویر سه بعدی امکان مشاهده زوایای مختلف را فراهم می‌کند.

دلایل انجام

ام.آر.آی یک روش غیرتهاجمی برای پزشک است تا اندام، بافت‌ها و سیستم اسکلتی را بررسی کرده و با ایجاد تصاویر با وضوح بالا به تشخیص انواع مشکلات کمک نماید.

ام.آر.آی از مغز و نخاع

اغلب در تصویربرداری از مغز و نخاع مورد استفاده قرار گرفته و بیشتر برای کمک به تشخیص موارد زیر انجام می گیرد:

• آنوریسم (ضعف دیواره عروق خونی مغز)
• اختلالات چشم و گوش داخلی
• مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
• آسیب‌های نخاعی
• سکته مغزی
• تومورها و توده‌ها

توجه: ام.آر.آی مغز می‌تواند برای شناسایی مناطق مهم آسیب‌دیده و کنترل حرکت مغز در افرادی‌ که عمل جراحی مغز انجام داده‌اند، مورد استفاده قرار گیرد.

ام.آر.آی از قلب و رگ‌های خونی

با تمرکز بر قلب یا عروق می تواند این موارد را ارزیابی کند:

•  اندازه و عملکرد حفره‌های قلب
•  ضخامت و حرکت دیوارهای قلب
•  میزان آسیب ناشی از حمله قلبی و یا بیماری‌های قلبی
•  مشکلات ساختاری در آئورت، مانند آنوریسم (ضعف دیواره رگ)
•  التهاب یا انسداد در عروق خونی

ام.آر.آی از دیگر اندام‌های داخلی

ممکن است برای تومورها و یا اختلالات در سایر اعضای بدن، مورد استفاده قرار گیرد، از جمله:

• کبد
• کلیه
• طحال
• پانکراس
• رحم
• تخمدان
• پروستات
• بیضه

ام.آر.آی از استخوان‌ها و مفاصل

ممکن است برای کمک به ارزیابی موارد زیر استفاده شود:

• اختلالات مفصل، مانند آرتریت (ورم و التهاب مفاصل)
• اختلالات مفاصل، ناشی از صدمات یا آسیب های مکرر
• اختلالات دیسک در ستون فقرات
• عفونت استخوان
• تومورهای استخوان و بافت نرم

ام.آر.آی پستان

ممکن است علاوه بر ماموگرافی برای تشخیص سرطان پستان استفاده شود، به خصوص در زنانی که بافت پستان متراکم دارند یا ممکن است در معرض خطر این بیماری باشند.

عوارض احتمالی

از عوارض احتمالی این روش می‌توان به آسیب به باتری قلب(درصورت وجود)ناشی از قرارگرفتن درمیدان مغناطیسی، حساسیت به ماده رنگی (به ندرت)، بروز آسیب درصورت همراه داشتن اشیاء فلزی(مانند جواهرات)  اشاره کرد.

آمادگی قبل از مداخله

حداقل پنج ساعت قبل از ام آر آی شکم و لگن از خوردن و نوشیدن خودداری کنید. به جز در این دو مورد خاص، در بقیه موارد، شما می­توانید قبل از ام آر آی  بخورید و بیاشامید، فعالیت­‌های عادی خود را انجام دهید، و داروهای معمول خود را مصرف کنید. در صورت الزام به رعایت هر گونه مورد خاص دیگر، پزشک حتماً شما را در جریان خواهد گذاشت.

بهتر است ۳۰ دقیقه قبل از زمان آزمایش در بیمارستان حاضر شوید. به علت بهره­گیری از میدان مغناطیسی، حین تصویربرداری از همراه داشتن هر نوع وسیله آهنی اعم جواهرات، گل سر، عینک آفتابی، ساعت، کلاه گیس، پروتزهای دندانی، سمعک و … خودداری کنید.

در صورتی‌که باردار هستید یا حتی در صورت مشکوک بودن به آن پزشک خود را مطلع سازید.

اگر شما از فضاهای محصور (کلاستروفوبیا) می­ترسید، پزشک خود را از آن مطلع سازید.

برای اطمینان از وارد نشدن اجسام فلزی به اطاق اسکن معمولاَ از شما می‌خواهند تا تمام لباس‌­های خود را خارج کرده و یک دست لباس طبی یک‌بار مصرف به تن کنید.

روش انجام

با توجه به نوع اِم.آر.آی ممکن‌است قبل از شروع اقدام به بیمار داروهایی مخصوص داده شود. این داروها از راه وریدی در بازو وارد بدن می شود.  تزریق دارو در داخل ورید یا رگ ممکن‌است باعث احساس گرما و برافروختگی، احساس طعم و مزه نمک یا فلز در دهان و یا حالت تهوع برای چند دقیقه خواهد داشت؛ این عوارض طبیعی است ولی به تکنسین مربوطه اطلاع دهید. اگر بعد از تزریق احساس بدحالی، تنگی نفس، خارش، یا عطسه داشتید فورا مسئول مربوطه را در جریان قرار دهید.

دستگاه ام.آر.آی معمولاَ به شکل یک اطاقک کوچک است که تونلی در درون آن وجود دارد. تختی در جلوی این تونل قرار دارد که می­تواند به درون آن حرکت کند.

کارشناس این بخش به شما برای خوابیدن روی تخت اسکن کمک خواهد کرد. شما باید صاف بر روی تخت دراز بکشید. تخت اسکن به سمت مرکز مغناطیسی حرکت می‌کند. بعد از اینکه شما در دستگاه قرار گرفتید، محلی که باید از آن عکس­برداری تشخیصی صورت گیرد، با نور مشخص شده و اسکن شروع می‌شود.

در داخل اسکنر، باید بی سر و صدا دراز بکشید، به طور معمولی نفس بکشید و آرام باشید. باید تا جایی که ممکن است بی‌حرکت باقی بمانید، تا تصاویر واضح و روشن باشد. هر چند در فواصل زمانی که اسکن کردن قطع می‌شود شما می‌توانید قدری حرکت کنید، ولی نه آنقدر که از محل مورد نظر جابجا شوید.

شخص در طول اسکن می‌تواند از طریق دکمه‌ای که در اختیار او قرار داده‌اند به مسئولین اطلاع ‌دهد، و اسکن کردن متوقف ‌شود. بعد از اتمام کار، اطلاعات تصویری به کامپیوتر داده می‌شود و کامپیوتر با بررسی اطلاعات، تصویری ایجاد می­کند که در صورت لزوم این تصویر چاپ می­شود.

در حین انجام ام آر آی می­توانید به راحتی تنفس کنید. البته ممکن است در لحظاتی از شما خواسته شود تا چند لحظه نفس خود را نگه دارد. در حین انجام ام آر آی ممکن است صداهای بلندی از دستگاه شنیده شود که طبیعی است و نباید موجب نگرانی شما شود. ممکن است قبل از انجام ام آر آی بر روی گوش­های شما گوشی گذاشته شود تا صدای کمتری به گوش­تان برسد. گرم شدن ناحیه اسکن شده در حین ام آر آی طبیعی است.

شما در اطاق ام آر آی تنها هستید ولی تکنیسین ام آر آی در اتاقی مجاور اتاق اسکن می­رود از طریق پنجره­ای مشترک بین دو اتاق شما را تحت نظر می­گیرد. پس هر گاه به کمک احتیاج داشتید صحبت کرده و آن را بگویید این روش تصویربرداری ممکن است از ۱۵ دقیقه تا بیش از یک ساعت طول بکشد.

نتایج قابل انتظار

ممکن است از شما خواسته شود پس از اتمام تصویربرداری کمی منتظر بمانید تا در صورت واضح نبودن تصویر گرفته شده، کلیه مراحل ام آر آی دوباره تکرار شود. در اغلب اوقات پس از ام آر آی دچار هیچ گونه عوارضی نمی­شوید. این روش تصویر برداری، بدون درد و کاملاَ ایمن است. شما می­توانید رژیم غذایی و فعالیت­های عادی خود را بلافاصله پس از ام آر آی از سر بگیرید.

پزشک رادیولوژیست اسکن شما را مطالعه کرده و نتایج را به دکتر شما گزارش می­دهد. پزشک شما در مورد نتایج با شما صحبت خواهد کرد.  در صورت داشتن هر گونه سوال، آن را از مسئولین، پزشک یا پرستار مربوطه بپرسید.