زخم‌بستر ممکن‌است در هر نقطه از بدن ایجاد شود، اما معمولاً بر روی قسمت‌های استخوانی و غضروفی بدن مانند استخوان خاجی، آرنج، زان و یا قوزک پا ایجاد می‌شوند.

توصیه‌هایی جهت پیشگیری از زخم بستر

• با توجه به راهنمایی پزشک می‌توانید انواع تشک‌های ضدزخم‌بستر که معمولاً از هوا یا آب پر شده‌اند، را از بازار تهیه کنید.

• بهتر است نوشیدنی‌های کافئین‌دار همانند چای و قهوه در رژیم‌غذایی بیمار محدود شوند .
• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری شود .
• منابع حاوی ویتامین سی (C) مانند: مرکبات به ویژه پرتقال و گریپ‌فروت، شاتوت، توت فرنگی، فلفل دلمه و انواع سبزیجات دارای برگ سبز برای بیمار تهیه کنید .

• علاوه بر یک رژیم متعادل، ممکن‌است بدن فرد به مکمل‌های ویتامینی، املاح معدنی یا دیگر مکمل‌های غذایی نیاز داشته باشد.
• استفاده از مکمل‌ها به‌خصوص ویتامین ایی (E)، سی (C)، زینک، روی و سلنیوم برای پوست‌سازی و ترمیم بافت‌ها مفید هستند ولی باید با تجویز پزشک مصرف شوند.
• منابع حاوی ویتامین ایی (E): زیتون، گوجه فرنگی، بادام، فندق، دانه‌های خام مانند تخمه آفتابگردان، تخمه کدو و کنجد، کلم بروکلی

• منابع حاوی زینک (روی): گوشت قرمز، حبوباتی مانند نخود، عدس، لوبیا سبز، آجیل و مغزها، سبزیجاتی از جمله کلم بروکلی، اسفناج، قارچ و سیر.
• منابع حاوی سلنیوم: غذاهای دریایی، جگر، قلوه و گوشت پرندگان
• برای سالم ماندن پوست، مقدار مایعات توصیه شده (حدود 8 الی 10 لیوان آب در روز) را بنوشید.

• از کشیده شدن بیمار بر روی تخت جلوگیری نمایید. این کار ممکن است آسیب بیشتری به پوست وارد کند. برای جابجایی، بیمار را بلند کنید.

• هر 2 ساعت یک بار بیمار را در تخت جابه‌جا کرده و نواحی حساس را به آرامی ماساژ دهید (زیر باسن، بین دو باسن، قوزک پا، مهره‌های کمر، مهره‌های گردن، زیر آرنج، پشت کتف، پشت سر و …)

• برای پیشگیری از سُر خوردن بیمار، سَر تخت را بیش از 30 درجه بلند نکنید. بالش‌هایی را زیر آرنج بیمار قرار دهید تا فشارهای مالشی بر آرنج کاهش یابد.

• همچنین می توانید از کوسن و یا بالش برای محافظت از قسمت‌های استخوانی بدن بیمار استفاده کنید.

• در صورتی‌که بیمار ساعات زیادی در صندلی چرخ‌دار به سر می‌برد، به طور منظم او را از روی صندلی بلند کنید.

• اگر بیمار مصدومیت خاصی مانند مشکلات نخاعی دارد، در حرکت دادن او احتیاط کنید.

نکاتی که لازم است به منظور مراقبت و درمان زخم بستر رعایت نمایید:

بیشترین نواحی بدن که مستعد زخم بستر هستند عبارتند از: کشاله‌های ران، حتی خود باسن‌ها و اطراف لگن، اطراف مقعد، لای باسن‌ها، اطراف دستگاه تناسلی و ادراری. به ویژه در بیماری که دچار ضایعه نخاعی می‌باشد و در ناحیه لگن احساس درد ندارد، مراقبت از این نواحی از اهمیت زیادی برخوردار است.

توصیه‌هایی جهت مراقبت از زخم بستر

• در بیماری که دچار زخم بستر شده، اولین کاری که باید انجام دهید آن است که اجازه ندهید ناحیه قرمز شده در تماس با تشک، ملحفه، پتو و… باشد.

• در صورت بروز علائم زخم بستر و به‌خصوص تب، قرمزی، زخم و ترشح چرک در محل، حتماً آن را جدی بگیرید و به پزشک یا پرستار اطلاع دهید.

• اگر پوست بیمار تاول زد، تاول را باز نکنید و قسمتی که تاول زده را در معرض هوا قراردهید تا سریع‌تر بهبود یابد.
• روزانه کمر بیمار را با آب ولرم تمیز کنید و با قرار دادن کف دست خود به شانه او با حرکات دورانی از سمت راست به سمت چپ کمر بیمار را ماساژ دهید.

• به رنگ پوست دقت کنید، در صورتی‌که پوست قرمز رنگ شده حتماً برای 2 ساعت بیمار روی قسمت مخالف بخوابانید.
• ملحفه بیمار را به طور روزانه تعویض کنید و آن‌را از جنس نخ یا پنبه انتخاب کنید. از تاخوردن و چروک شدن ملحفه زیر بدن جلوگیری کنید و در صورت خیس شدن، بلافاصله آن‌را تعویض کنید.

• بعد از تمیز کردن زخم و خشک کردن آن، می‌توانید از گاز خشک و چسب ضدحساسیت استفاده کنید، یا اگر زخم بستر بیمارتان وسیع و دارای ترشحات است از پانسمان‌های آماده استفاده کنید.

• در صورتی‌که می‌خواهید از پانسمان‌های آماده استفاده کنید، ابتدا زخم را با سرم نرمال‌سالین تمیز کنید. سپس با گاز خشک کنید و پانسمان را روی آن قرار دهید. تا زمانی‌که خود پانسمان از زخم جدا نشده، می‌توان از آن استفاده کرد. ژل شیری رنگی که در زیر این نوع پانسمان تشکیل می‌شود، خود همچون یک چراغ راهنما زمان تعویض پانسمان را اعلام می‌کند.

• پانسمان را بی جهت نباید تعویض کرد و این کار را تنها باید زمانی انجام داد که ژل شیری رنگ به نزدیکی لبه‌های پانسمان رسیده و پانسمان اشباع شده است. برای تعویض پانسمان باید از لبه‌ها شروع و پس از آزاد کردن آن‌ها به تدریج به سمت مرکز پانسمان حرکت کرد.
• با یک تمیزکننده نرم (نه صابون که پوست را خشک می‌کند) پوست را تمیز کنید. سپس پوست را نه با کشیدن گاز، بلکه با حرکت آهسته آن خشک کنید. پیش از اقدا م به تمیز کردن پوست زخم یا هر گونه تماس با آن، شخصی که این کار را انجام می‌دهد باید دست خود را خوب شستشو دهد.
• لوازم خواب بیمار را تمیز و پاکیزه نگه دارید و وسایل مرطوب را تعویض نمایید. تخت را از ذرات ریز تحریک کننده پوست تمیز نمایید.

• وقتی بیمار را به پهلو میخوابانید بین هر دو زانو بالش نرم قرار دهید تا هر دو پا از هم فاصله داشته باشند.
• در هنگامی که بیمار را به کمر می‌خوابانید، از بادکنک زیر پاشنه پا یا قرار دادن حوله‌ای که لوله شده زیر ساق پا استفاده کنید تا فشار روی پاشنه پا برداشته شود.
• در هنگامی که بیمارتان روی کمر خوابیده است، از بالش نرم و رینگ گرد برای زیر سر او استفاده کنید تا فشار از پشت سر برداشته شود.
• آرنج بیمار را حرکت دهید و آن‌را روی جای نرم مثل بالش قرار دهید تا از فشار در ناحیه آرنج جلوگیری شود.
• بهترین زمان برای درمان زخم بستر پیش از تاول زدن است. برای همین با مشاهده علائم اولیه زخم بستر، مهم‌ترین کاری که می‌توانید بکنید برداشتن فشار از روی ناحیه زخم است. مثلاً اگر زخم بر روی پشت است، بیمار را به پهلو کنید. اگر بیمار بر روی صندلی چرخ‌دار است و نشیمنگاه او زخمی شده است، او را به پهلو یا دمر در تخت بخوابانید تا زخم بهبود یابد .

– بیمار را روزانه حمام کنید. اگر امکان این مسئله وجود ندارد حداقل روزی یک بار همه بدن را با آب گرم پاک کرده و خشک نمایید.

• نواحی که زیاد عرق می‌کند مانند کشاله ران و زیربغل را با آب و صابون به خوبی بشویید و خشک کنید. از خاراندن و محکم شستن پوست خودداری نمایید.
• بعد از هر بار حمام کردن برای پیشگیری از خشک و حساس شدن پوست می‌توانید بدن بیمار را با لوسیون بچه، روغن زیتون یا روغن بادام ماساژ دهید.
• پس از مدفوع، ناحیه را با آب گرم و صابون بشویید و خشک کنید. درصورتی‌که در اثر مدفوع، بدن بیمار قرمز شد بعد از شستشوی ناحیه، آن را با پماد زینک‌اکساید چرب کنید.
• پزشک برای درمان زخم بستر ممکن است برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز کند و چنان‌چه عفوننت پیشرفته باشد و یا در نواحی لگن باشد، آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی تجویز خواهد کرد.

• تحرک و راه رفتن (در صورت امکان) می‌تواند به بهبود سریع‌تر بیماران کمک کند و تحرک نداشتن می‌تواند احتمال بروز بعضی از مشکلات مانند عفونت، لخته شدن خون در عروق و زخم بستر را بالا می‌برد.