مدیریت بیماری
چاقی و اضافه وزن
چاق بودن یعنی اینکه شما در بدن خود مقدار زیادی چربی دارید، که باعث به خطر افتادن سلامتی شما میشود. معمولاً زمانی که وزن بدن با توجه به جنس و سن، با قد تناسب نداشته باشد به اصطلاح میگویند که چنین فردی چاق است. در جدول زیر تناسب وزن با توجه به جنس، قد و سن آمده است:
داشتن چربی زیاد در بدن میتواند باعث بیماریهایی از جمله، دیابت نوع 2، بیماری قلبی، فشارخون بالا، آرتروز، سکته و… شود. به همین دلیل حتی اگر شما احساس بدی به خاطر چاقی خود ندارید، اما باز هم باید به فکر کاهش وزن کم باشید. درست است که تغییر عادات غذایی و افزایش تحرک سخت است، اما با برنامهریزی مناسب شما میتوانید این کار را انجام دهید.
انواع چاقی:
چاقی ۲ نوع است:
1- چاقی عمومی که از طریق محاسبه شاخص توده بدنی مشخص میشود. برای مشخص کردن اینکه چاق هستید یا لاغر و همچنین اندازه گیری اینکه چقدر چاق هستید شما میتوانید از ابزاری بنام شاخص توده بدنی (BMI) استفاده کنید. شاخص توده بدنی ترکیبی از قد و وزن شماست و از تقسیم وزن (کیلوگرم) به مجذور قد (متر مربع) حاصل میشود. به عنوان مثال اگر وزن فردی 85 کیلوگرم و قد او 170 سانتی متر (1.7 متر) باشد، BMI او عبارت خواهد بود از: 1.7ضربدر 1.7متر تقسیم بر 85 کیلوگرم مساوی 29.4 یعنی این فرد دچار اضافه وزن میباشد.
بزرگسالان با نمایه توده بدن 30 یا بالاتر چاق در نظر گرفته میشوند و در خطر قرار دارند. زمانی که نمایه توده بدن 40 یا بیشتر باشد چاقی بیش از حد یا چاقی شدید و چاقی مرضی نامیده میشود و فرد مستعد بیماریهای جدی است. در جدول زیر وضعیت بدنی هرنفر با BMI مشخص شده است.
2- چاقی شکمی به تجمع بافت چربی در ناحیه شکم که معمولا با اندازه گیری دور کمر در ناحیه ناف قابل اندازه گیری است مشخص میشود.اندازه دور کمر با میزان چربی شکم ارتباط مستقیم دارد و شاخص قابل قبولی برای ارزیابی میزان چربی شکم بیمار قبل و هنگام درمان برای کاهش وزن میباشد .افزایش دور کمر در مردان بیش از 102 سانتی متر و در زنان بیش از 88 سانتی متر غیر طبیعی است. این مقادیر برای کسانی که BMI بیشتر از 35دارند، استفاده نمی شوند.
افرادی که چربی بدنشان بیشتر در میانه و بالای بدن قرار دارد، بیشتر از افرادی که چربی بدنشان در ران و دور لگن قرار دارد، در خطر بیماریها هستند. ناگفته نماند براساس پژوهشهای انجام شده توسط مراکز علمی در جامعه ایرانی اندازه دور کمر کمتر از ۹۰ طبیعی، 90 سانتیمتر مرز هشدار و 95سانتیمتر به بالا مرز الزامی برای انجام اقدام درمانی است. این اعداد برای هردو جنس زن و مرد یکسان است.
چاقی بیماری پیچیدهای است که فقط یک دلیل یا یک درمان خاص ندارد. شما زمانی چاق میشوید که بدن شما کالری بیشتری از آنچه میسوزاند، دریافت کند. اما دلایل دیگری از جمله موارد زیر در چاقی و یا میزان کالری ای که دریافت میکنید، تاثیر دارد:
- خوردن بیشتر از حد نیاز
- مصرف فست فودها، غذاهای پرچرب.
- سبک زندگی، وسایل جدید از جمله، آسانسور، اتومبیل و حتی کنترل تلویزیون فعالیت بدنی ما را کم کرده است.
- ژنها، اگر یکی از والدین شما چاق است شما 3 برابر بیشتر از سایر افراد با والدین متعادل، احتمال چاق شدن دارید.
- خانواده و دوستان، اگر شما در بین کسانی هستید که زیاد غذا میخورند، میان وعدههای زیادی مصرف میکنند و یا کم تحرک هستند، شما هم مانند آنها میشوید.
سایر عواملی که میتواند بر وزن شما تاثیر بگذارد حتی اگر دارای فعالیت زیاد باشید عبارتند از:
- اعتماد بنفس پایین، چاق بودن و یا اضافه وزن داشتن میتواند اعتماد بنفس شما را پایین بیاورد و شما را برای فرار از مشکلاتتان به خوردن زیاد تشویق کند. همچنین شکستهای چندباره در رژیم غذایی و لاغری هم یکی از دلایل کاهش اعتماد بنفس و افتادن در دام چاقی است.
- نگرانیهای احساسی، مشکلات روحی روانی از جمله استرس، اضطراب یا بیماریهایی چون افسردگی میتواند باعث گرایش به پرخوری شود. بعضی از افراد برای آرام شدن و یا دوری از وظایف و مشکلات و یا فراموش مشکلات رو به پرخوری میآورند.
- ضربه روحی، عوامل ناراحت کننده از جمله تجاوز جنسی، جسمی، روحی و یا از دست دادن والدین در دوران کودکی یا مشکلات زناشویی و خانوادگی میتواند محرکی برای پرخوری باشد.
- الکل (یا آبجو) کالری بسیار بالایی دارد.
- داروها و یا بیماریها، بعضی از بیماریها و یا داروها میتوانند چاق کننده باشند بیماریهایی از جمله، سندرم کوشینگ یا کم کاری تیروئید و داروهایی مانند، داروهای ضدافسردگی و کورتن میتوانند چاق کنند باشد.
برای درمان چاقی و لاغر شدن تمرکز باید بر سلامتی باشد نه لاغر شدن. برای کاهش وزن شما باید کالری بیشتر از آنچه دریافت میکنید بسوزانید، برای رسیدن به این هدف میتوانید با خوردن غذاهای سالم و کم کالری و افزایش تحرک کالری بسوزانید. بیاد داشته باشید که قدمهای کوچک و آهسته خیلی با ارزش اند و آنها را نادیده نگیرید.کاهش 10 درصد از وزنتان میتواند روی سلامتی شما اثر داشته باشد. بیاد داشته باشید افرادی که تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی خود را به آهستگی انجام میدهند و به این تغییرات پایبند هستند، بیشتر از افراد دیگر شانس لاغر شدن دارند.
قرصها و داروهای لاغری عموما توانایی لاغر کردن بدون ایجاد تغییر در زندگی معمولی را ندارند و در بیشتر مواقع هم سلامتی شما را به خطر میاندازند. در مورد جراحی هم نتیجه به همین این صورت است، حتی اگر شما جراحی، لیپوساکشن و لیپولیز انجام دهید و تغییری در عادات زندگی خود ایجاد ننمایید، بازهم دوباره چاق میشوید.