مدیریت بیماری
درمان دارویی و مصرف صحیح داروها
داروها یک شگفتی محسوب شده و درمان دارویی از شایع‌ترین روش‌های درمانی می‌باشد. وقتی که داروها به درستی استفاده شوند، می‌توانند درد را تخفیف دهند و باعث آهسته شدن سیر پیشرفت بیماری و نیز بهبود کیفیت زندگی شوند. اما هر چیزی که قدرت ایجاد بهبودی را داشته باشد، در صورت استفاده‌ی نادرست می‌تواند باعث ایجاد عوارض شود. برای بسیاری از بیماری‌ها وقتی که داروها به درستی استفاده شوند می‌تواند بسیار مؤثر باشند.
داروها چگونه عمل می‌کنند؟
با توجه به تنوع بسیار زیاد داروها و شکل‌های متفاوت آن از جمله قرص، کپسول، شربت، شیاف، سوسپانسیون، الگزیر(شربت)، کرم، پماد، خمیر، اسپری، چسب، استنشاقی، قطره و تزریقی، هر یک از آن‌ها پس از استفاده با توجه به نوع داروی استفاده شده در یک قسمت از بدن جذب و سپس دفع می‌گردند.
به طور کلی، در شایع‌ترین حالت، داروها به شکل قرص هستند و از طریق پوشش دستگاه گوارش جذب شده و وارد جریان خون می‌شوند. بعد از ورود دارو به داخل جریان خون، معمولاً دارو وارد کبد می‌شود. کبد مرکز انجام فرآیندهای شیمیایی در بدن است. بعضی از داروها، تحت تأثیر عملکرد کبد، قرار نمی‌گیرند ولی اکثر داروها این ویژگی را دارا هستند. کبد دارو را به فرم شیمیایی فعال، در سراسر بدن پخش می‌کند. در نتیجه دارو به جایی از بدن که به وجود آن نیاز دارد می‌رسد. معمولاً در بدن کلیه‌ها داروها را غیر فعال و از بدن دفع می‌کنند.
راهکارهای مصرف صحیح داروها
- اگر تحت نظر چند پزشک هستید اطمینان حاصل کنید که تمام پزشکان از داروهایی که مصرف می‌کنید اطلاع دارند. (داروهای گیاهی، مکمل‌ها و ویتامین‌ها را نیز به ایشان اطلاع دهید.)
- ممکن است پزشک با توجه به بیماری شما برایتان یک یا چند نوع دارو تجویز کند. اگر چند نوع دارو تجویز شد باید برای مصرف آن‌ها در زمان مقرر برنامه‌ریزی خوبی انجام دهید. همچنین مراقب تداخلات دارویی باشید و در این زمینه با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
- طول دوره درمانی را که پزشک توصیه کرده است را کامل کنید. داروها را طبق دستور پزشک و توضیحاتی که داروساز برای شما می‌دهند مصرف کنید.
- بدون مشورت پزشک از مصرف بي‌رويه ويتامين‌ها، داروهای گياهی و مسكن‌ها خودداری نماييد.
- به چگونگی نگهداری از داروها دقت کنید. داروها را دور از نور و در دمای مناسب (معمولا زیر 25 درجه سانتی‌گراد) قرار دهید. اگر دارو باید در یخچال نگهداری شود در کوتاه ترین زمان پس از تهیه از داروخانه آن را در یخچال قرار دهید. داروها را از پوشش یا جعبه ی خود خارج نکنید. به تاریخ تولید و انقضای داروها دقت کنید. توجه داشته باشید. بعضی داروها بعد از باز شدن مدت زمان محدودی برای استفاده دارند (مانند بعضی قطره های چشمی و سوسپانسیون های غیر آماده)
- اگر برای شما محلول‌های خوراکی (مانند شربت) تجویز شده است برای مصرف دقیق میزان تجویز شده در هر وعده (مثلاً 5 سی‌سی) از کارکنان داروخانه بپرسید که از چه وسیله‌ای استفاده کنید (قاشق در چه سایزی و یا سرنگ و …).
- مطمئن شوید که برچسب داورها صحیح است. دارو را حتما دور از دسترس کودکان قرار دهید. هرگز به اعضای خانواده یا دوستان، دارویی را که برای شما تجویز شده است توصیه نکنید در صورتی که هنگام مصرف داروها حاملگی رخ داد درباره‌ی قطع دارو یا ادامه‌ی مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
- داروی خود را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید یا مقدار و نوع آن‌ها را تغییر ندهید. اگر فکر می کنید به عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها دچار شده اید با پزشک خود در میان بگذارید و یا در مواردی که فوریت دارد به اورژانس مراجعه کنید. قبل از مصرف داروی جدید دیگری با پزشک خود مشورت کنید.
- اگر برای شما چند نوع دارو تجویز شده است یا تحت درمان با چند دسته‌ی دارویی به طور هم‌زمان هستید، لیستی از همه‌ی داروهای خود همراه داشته باشید. نام دارو، مقدار دارو، چگونگی مصرف، زمان مصرف و عارضه‌های احتمالی هر دارو را نوشته و نزد خود نگه دارید.
- جعبه‌ی مخصوصی تهیه کنید که بتوانید داروها را همراه با مشخصات و زمان مصرف در بخش‌های جداگانه جعبه قرار دهید.
- به خوبی داروهایی که از نظر ظاهری شبیه هم هستند را بشناسید تا در هنگام مصرف آن‌ها دچار اشتباه نشوید و سعی کنید آن‌ها را در بخش‌های جداگانه‌ای نگهداری و یا برچسب‌های مخصوص و با رنگ متفاوت نام آن‌ها را مشخص کنید.
- هرگز به اعضای خانواده یا دوستان، دارویی را که برای شما تجویز شده است توصیه نکنید.
- در صورتی که هنگام مصرف داروها حاملگی رخ داد درباره‌ی قطع دارو یا ادامه‌ی مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
برای جلوگیری از فراموش شدن مصرف به موقع داروها از روش های زیر کمک بگیرید:
- دارو را در محلی مشخص که با فعالیت‌های روزانه شما در ارتباط است بگذارید. برای مثال جلوی میز آینه.
- دارو ها را در زمان انجام فعالیت‌های خاص مصرف کنید. به طور مثال آسپرین را شب‌ها زمانی که مسواک می‌زنید، مصرف کنید.
- از نرم افزارهای یادآور موبایل کمک بگیرید.
استفاده از دو یا چند دارو ممکن است باعث ایجاد تداخل دارویی شود و باعث شود که شما به جای احساس بهبودی، دچار وضعیت بدتری شوید. اگر شما بعد از شروع مصرف دارو، هرکدام از علائم زیر را تجربه کردید به پزشک خود اطلاع دهید یا به یک مرکز درمانی مراجعه کنید:
- ایجاد خون مردگی سریع‌تر از حد معمول
- جوش‌های پوستی
- اسهال پایدار
- یبوست پایدار
- سوزش سر دل به طور پیوسته
- تهوع واستفراغ پایدار
- تب
- خستگی بیش از حد
- سایر علائم جدیدی که می‌تواند ناشی از عوارض دارویی یا تداخلات دارویی باشد.
