مدیریت بیماری
مراقبت از زخم (پانسمان)
زخم ناشی از برشی است است که حین جراحی روی پوست ایجاد می‌شود. ممکن است لبه‌های زخم توسط نخ بخیه، منگنه‌های پزشکی و یا بست‌ها و چسب‌های پوستی به یکدیگر متصل شده باشند. برای جلوگیری از ایجاد عفونت با باندهای مخصوصی روی زخم را می‌پوشانند. خشک نگه داشتن زخم و پوشیدن لباس تمیز نیز می‌تواند به جلوگیری از عفونت کمک زیادی کند. مراقبت بهینه و مؤثر از زخم در بهبود سریع آن تأثیر به‌سزایی دارد.
مراقبت بهینه از زخم شامل، خشک نگهداشتن، حفظ نظافت محل زخم و تعویض مکرر باند پوشاننده‌ی زخم می‌شود.
وسایلی که برای پانسمان زخم احتیاج است شامل:
- باند تمیز
- چسب زخم مخصوص پانسمان
- قیچی تمیز
- جفت دستکش یکبار مصرف
- پارچه ی نرم و تمیز
- کیسه‌ی پلاستیکی یکبار مصرف
- سطل زباله
این وسایل را از زخم دور نگه دارید تا احتمال عفونت به حداقل کاهش یابد.
آماده کردن وسایل
- دستان خود را با آب و صابون به مدت سی ثانیه بشویید. سپس آن‌ها را با دستمال تمیز خشک کنید.
- دستان تمیز بهترین محافظ در برابر پخش آلودگی است.
- بسته‌بندی باند را باز کنید. مراقب باشید دستتان با آن تماس پیدا نکند.
- چهار قطعه چسب جدا کنید و به لبه‌ی نزدیکترین میز یچسبانید. اندازه‌ی چسب‌ها باید برابر با چسب‌های قبلی باشد.
تعویض پانسمان
- دستان خود را با آب و صابون بشویید و سپس آن‌ها را خشک کنید.
- دستکش‌های یکبار مصرف را دست کنید.
- با یک دست پوست ناحیه‌ی کناری پانسمان قبلی را فشار دهید و با دست دیگر چسب‌های قبلی اطراف زخم را به آرامی جدا کنید.
- مراقب باشید که هرگز بست‌هایی را که پوست محل زخم را به یکدیگر متصل کرده است را به زور جدا نکنید، بلکه آن‌ها را به حال خود رها کنید؛ زیرا ظرف مدت 5-10 روز به صورت خود به خود جدا می‌شوند.
- اگر پانسمان به زخم چسبیده است آن‌را نکنید، زیرا ممکن‌است باعث خونریزی شود و روند بهبود زخم را با مشکل روبه‌رو کند.
- در این هنگام پانسمان را با آب گرم مرطوب کنید و 1-2 دقیقه صبر کنید تا پانسمان به‌راحتی جدا شود. سپس به پانسمان قبلی نگاه کنید، اگر پانسمان بوی نامطبوعی می‌دهد و یا لکه‌های سبز و یا زرد رنگ روی آن وجود دارد به پزشک یا مراقب بهداشتی اطلاع دهید.
- پانسمان قبلی را داخل پلاستیک قرار دهید و دستکش‌ها را خارج کرده و در آخر پلاستیک و دستکش‌ها را داخل سطل زباله بیندازید.
تمیز کردن زخم
- فقط زمانی می‌توانید زخم را بشویید و یا تمیز کنید که پزشک یا مراقب بهداشتی این اجازه را به شما داده باشد.
- گاهی مراقب بهداشتی فقط از شما می‌خواهد که پانسمان زخم را تعویض کنید، بنابراین از این‌که مراقب بهداشتی دقیقاً از شما چه می خواهد مطمئن شوید.
- هر زمان که دچار نگرانی و یا سردرگمی شدید، با او تماس بگیرید.
- دستان خود را با آب و صابون بشویید و خشک کنید.
- یک جفت دستکش جدید دست کنید.
- از یک پارچه‌ی لطیف، گرم و تمیز استفاده کنید.
- با مشورت با مراقب بهداشتی می‌توانید از یک صابون آنتی‌باکتریال ملایم برای تمیز کردن بافت‌های خشک شده‌ی اطراف زخم استفاده کنید. از نزدیکترین سطح به محل زخم شروع کنید و به سمت بیرون زخم پاک کنید و هر بار از سطح متفاوت و تمیزتری از پارچه استفاده کنید. هنگامی‌که تمام سطوح پارچه کثیف شد از یک پارچه‌ی تمیز دیگر استفاده کنید.
- پوست‌های به‌وجود آمده روی زخم را جدا نکنید زیرا از زخم شما حین بهبودی محافظت می‌کند. به آن‌ها اجازه دهید خودبه‌خود جدا شوند و از شستشوی آن‌ها یپرهیزید.
- از شستشوی بست‌ها و چسب‌های پوستی جلوگیری کنید.
- اگر مراقب بهداشتی از شما بخواهد که زخم را شستشو دهید، به‌هیچ‌وجه از موادی مانند الکل و بتادین استفاده نکنید.
- اجازه دهید زخم در هوای آزاد خشک شود.
- اگر بخیه‌ها و یا بسته‌ای پوستی از جای خود خارج شوند، لبه‌های زخم باز شده و خونریزی کرده و التهاب و قرمزی زخم گسترش می‌یابد، دمای ناحیه‌ی زخم بالا می‌رود، بافت زخم ورم می‌کند، بوی بدی از زخم متساعد می‌شود و مایعات زرد رنگی از زخم خارج می‌شود.
- در صورت مشاهده‌ی هریک از این علائم به مراقب بهداشتی خود اطلاع دهید.
- دستکش‌های خود را در بیاورید و در سطل زباله بیندازید.
در هنگام شستشوی زخم هرگز از این مواد استفاده نکنید:
- لوسیون‌ها
- پمادها
- پودرها
پانسمان جدید
- دستان خود را با آب و صابون بشویید و سپس آن‌ها را خشک کنید.
- یک جفت دستکش جدید دست کنید.
- گوشه‌ی یک گاز تمیز را بگیرید و آن را روی زخم بگذارید، مراقب باشید سطح گاز با دستان شما تماس پیدا نکند.
- در صورت ترشح زیاد از گازهای بیشتری برای پوشش تمام زخم استفاده کنید.
- با یک دست، گاز را در جای خود نگه دارید و با دست دیگر تمام سطوح پانسمان را با زخم ببندید.
- اگر جای چسب‌های قبلی قرمز و ملتهب شده است، چسب‌های جدید را در مکان دیگری از پوست قرار دهید.
- در صورتی‌که پوست شما متورم و دچار تاول شده است، به مراقب بهداشتی خود خبر دهید. ممکن‌است شما به جنس مواد به کار رفته در پانسمان حساسیت داشته باشید و برای بهبود آن باید از انواع دیگری از چسب و گاز استفاده کنید.
- دستکش‌های خود را بیرون بیاورید و آن‌را در سطل زباله بیندازید.
- دستان خود را مجدداً با آب و صابون بشویید.
- مشاهده‌ی تورم و قرمزی ملائم در لبه‌های زخم و یا ترشح مایعی بی‌رنگ و یا صورتی رنگ از محل زخم طبیعی است و جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد.
در صورت مشاهده‌ی این علائم مراقب بهداشتی خود را در مطلع کنید:
- ترشحات زرد، سبز و یا سفید رنگ
- متساعد شدن بویی نامطبوع از زخم
- تغییر در شکل زخم تورم و ایجاد
- افزایش دمای زخم و خونریزی از آن
- افزایش میزان قرمزی و تورم بیش از یک سانت در اطراف زخم
همچنین در صورت مشاهده‌ی علائم زیر نیز با مراقب بهداشتی خود تماس بگیرید:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- دمای بیش از حد در ناحیه‌ی زخم
مراقبت از زخم در منزل
- پزشک یا پرستار به شما می‌گویند که چه میزان فعالیت برای شما مناسب می‌باشد. در برخی موارد ممکن است عصا توصیه شود.
- اگر کودک شما زخمی دارد، او را تشویق به استراحت و آرامش کنید مانند مطالعه یا نقاشی کردن.
- زخم را تا زمانی‌که بهبود می‌یابد، تمیز و خشک نگه دارید. اگر زخم بسته شده است اما هیچگونه پوششی ندارد، می‌توانید آن‌را بشویید یا پس از 24 ساعت حمام کنید. زخم را در آب خیس نکنید و مطمئن شوید که زخم بعد از شستشو خشک است (با یک حوله‌ی تمیز و خشک، سریع و آرام آن ناحیه را تمیز کنید).
- اگر درد دارید، داروهای مسکن ساده مانند استامینوفن و یا مسکن‌های تجویز شده مصرف کنید. اگر کودک شما درد دارد، با دقت برچسب میزان صحیح مصرف را چک کنید.
- اگر باند و نوار زخم‌ها خیس شوند، لازم است آن‌ها تعویض شوند. اگر شما نمی‌توانید خودتان این را انجام دهید، به پزشک یا یک مرکز درمانی مراجعه کنید.
- موقعی‌که زمان برداشتن پانسمان می‌شود، از روغن زیتون برای شل کردن نوار چسب می‌توان استفاده کرد و سپس پانسمان چسبیده را باز کنید. در عین حال، می‌توانید آن‌را با آب خیس کنید یا به آرامی آن‌را بیرون بکشید. اگر از پزشک یا پرستار خود بپرسید روش صحیح آن‌را به شما نشان می دهند.
- پوسته (دله)، روی زخم را خواهد گرفت. پوسته را نکنید، زیرا این‌کار باعث زخم و عفونت می شود. پوسته خود به‌خود می‌افتد.
- به محض این‌که پوست بهتر شد، شکننده می‌شود و نیاز به مراقبت و حفاظت مضاعف دارد. در صورت امکان، از آفتاب دور باشید.
- کرم‌های ضدآفتاب استفاده کنید و لباس‌های محافظ بپوشید.
