مدیریت بیماری
دخانیات و سرطان
یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان مصرف سیگار، پیپ، قلیان و دخانیات است. سیگار، پیپ، قلیان و جویدن ترکیبات حاوی تنباکو میتوانند در بسیاری از اعضای بدن سبب ایجاد سرطان شوند. در اثر مصرف دخانیات، صدها ماده شیمیایی سرطانزا تشکیل می شود که پس از ورود به بدن و انتشار، سبب بروز سرطان در اعضای مختلف مانند لب، حنجره، ریه، مری و سایر اعضاء میشوند. با هر بار استعمال سیگار، بيشتر از 60 ماده بالقوه سرطانزا وارد ريه میشود. حتی جویدن توتون هم میتواند باعث ایجاد برخی از سرطانها مانند سرطان دهان و لوزالمعده شود. افراد سیگاری نه تنها سلامتی خود بلکه سلامتی کسانی که در اطراف آنها میباشند را نیز در خطر قرار میدهند. استنشاق دود سیگار و تنباکو توسط افراد غیرسیگاری (مانند خانواده افراد سیگاری که در معرض دود قرار میگیرند) باعث افزایش خطر سرطان میشود.
عوارض احتمالی
مصرفکنندگان تنباکو در معرض افزایش خطر سرطانهای زیادی قرار دارند، از جمله:
- سرطانهای ریه
- سرطانهای سر و گردن
- سرطانهای مثانه
- سرطانهای کلیه
- سرطانهای گردن رحم
- سرطانهای مری
- سرطانهای لوزالمعده
- سرطانهای معده و روده
همچنین بیماریهایی مانند
- مشکلات قلبی عروقی نظیر سکته
- بیماریهای ریوی
- بیماری های استخوانی
- آب مروارید
- تغییراتی در میزان باروری
- خطر مرگ زودرس
عوارض احتمالی دود سیگار برای افراد غیرسیگاری
متاسفانه سیگار کشیدن اطرافیان نیز باعث ایجاد سرطان در افراد غیر سیگاری میشود و این نوع سرطان، تاسف بارتر از نوع قبلی است، زیرا فرد قربانی سیگار کشیدن دیگران که عموماً پدر، مادر یا همسر میباشد، شده است. دود توتون دست دوم،که آن را سیگار کشیدن غیرعمدی و سیگار کشیدن غیرفعال هم مینامند، ترکیبی است از دود حاصل از انتهای روشن سیگار و دودی که شخص سیگاری بیرون میدهد؛ است. عوارض ناشی از قرار گرفتن در معرض دود دست دوم عبارتند از:
- افزایش میزان 25 تا 30 درصدی بیماری قلبی در کودکان و بزرگسالان
- به دنیا آوردن کودکی با وزن بدن پایین در زنان باردار
- افزایش خطر مرگ ناگهانی، عفونت گوش، سرماخوردگی، عفونت ریه و آسم در کودکان
- رشد کند ریه کودکان و ایجاد علائمی مانند سرفه، خسخس کردن سینه و از نفس افتادن
اقدامات
- ترک سیگار پیپ، قلیان و دخانیات
افراد سیگاری هرچه زودتر سیگار پیپ، قلیان و دخانیات را ترک کنند، احتمال ابتلا به عوارض آن کمتر خواهد شد.
- ورزش
- سایر توصیههای پزشک
فواید ترک سیگار:
روز اول بعد از ترک:
- فشارخون کاهش مییابد.
- سطوح دیاکسیدکربن پایین میآید.
- خطر حمله قلبی کاهش پیدا میکند.
سال اول بعد از ترک:
- انرژی افزایش مییابد.
- گردش خون بهبود پیدا میکند.
- عملکرد ریوی افزایش مییابد.
- سرفه و خسخس کاهش پیدا میکند.
- عفونتهای تنفسی تقلیل مییابند.
دو سال بعد از ترک:
- خطر مرگ ناشی از بیمارهای قلبی ریوی نسبت به یک فرد سیگاری فعال نصف میشود.
- خطر سکته مغزی کاهش مییابد.
با ادامه دادن ترک سیگار بعد از 5 تا 15 سال:
- خطر مرگ نابهنگام به طور معناداری پایین میآید.
- خطر سرطان دهان به نصف میرسد و به سمت کاهش بیشتر میرود.
- خطر سرطان مری پایین میآید و همین طور خطر سرطان حنجره، کلیه، گردن رحم و لوزالمعده کاهش مییابد.
- خطر سرطان مثانه کاهش مییابد و به نصف میرسد.
- خطر سرطان ریه تقلیل مییابد و به یک سوم تا نصف خطر سیگاریهای فعلی میرسد و با گذشت زمان بیشتر کاهش مییابد.
- میزان مرگ و میر بیماری مزمن انسدادی ریه کاهش مییابد.
- خطر بیمارهای قلبی عروقی و سکته مغزی کاهش مییابد و به میزان خطر یک فرد غیرسیگاری میرسد.
- خطر بیماری عروق محیطی تقلیل مییابد.
راهکارهای ترک سیگار، پیپ، قلیان و دخانیات
- ترک سیگار پیپ، قلیان و دخانیات شاید یکی از مهمترین تصمیمات زندگی افراد سیگاری است و آثار مثبت ترک سیگار از همان روزهای اول بروز میکند.
- ترک سیگار پیپ، قلیان و دخانیات بهترین عملی است که افراد سیگاری میتوانند برای بهبود سلامتی خود، خانواده و اطرافیانشان انجام دهند.
- با ترک سیگار پیپ، قلیان و دخانیات، مقاومت و ماندن در ترک بعد از چند سال احتمال ابتلا به سرطانهای ناشی از مصرف سیگار به حد چشمگیری کاهش مییابد.
- کسی که سیگار نمیکشد یا آن را ترک می کند مقدار زیادی از پولش را پس انداز میکند.
- کسی که سیگار نمیکشد الگوی مناسبی برای کودکان و دیگر بزرگسالان میشود.
- افراد سیگاری پس از ترک سیگار به دلیل بهبود روابط خانوادگی، زندگی با نشاطتری خواهند داشت.
- ترک سیگار به جلوگیری از مواجهه دیگران با دود تنباکوی محیطی کمک میکند و احتمال خطر ابتلا به سرطان در سایر افراد، نزدیکان و خانواده که قبلا در معرض دود بودهاند را به شدت کم میکند.
- هرگز تنباکو و سیگار استعمال نکنید و اگر از سیگار یا تنباکوی جویدنی استفاده میکنید، در اسرع وقت ترک نمائید.
- از مواجهه خود و دیگران با دود تنباکوی محیطی اجتناب کنید.
- پیدا کردن حامی، صحبت با پزشک و سایر کارکنان بهداشتی میتواند برای تنظیم برنامهای در جهت ترک سیگار کمک کند.
روشهای ترک سیگار:
روشهایی برای کمک به ترک افراد سیگاری وجود دارد ولی اثربخشی برخی از آنها به اثبات نرسیده است که عبارتند از:
- هیپنوتیزم
- طب سوزنی
- استفاده از فیلتر: فیلتر باعث کاهش رسیدن تار و نیکوتین به بدن میشود اما نکته اینجاست که این عمل هیچ تأثیری در ترک ندارد؛ زیرا افرادی که از فیلتر استفاده میکنند تمایل بیشتری نسبت به سیگار دارند.
- درمان جایگزینی نیکوتین: روشهای متعددی برای جایگزین کردن نیکوتین در دسترس میباشد، از جمله نیکوتین جویدنی، چسبی، استنشاقی، اسپری بینی و قرص. به طورکلی درمان جایگزین نیکوتین میزان دوره ترک را دو برابر میکند.
- داروهای بدون نیکوتین: بوپروپیون و نورتریپتیلین از دسته داروهای ضدافسردگی، برای جایگزینی نیکوتین درترک سیگار مؤثر میباشند. داروی مفید دیگر کلونیدین است که اغلب برای درمان فشارخون بالا به کار میرود.
- در ترک سیگار مهم نیست که شما چقدر و به چه مدت سیگار کشیدهاید، در واقع با ترک سیگار میزان خطر در شما در هر حالتی کاهش مییابد. با گذشت زمان میزان خطر در شما مشابه افرادی میشود که هرگز سیگار نکشیدهاند.