مدیریت بیماری
اقدامات و مراقبت‌های پس از عمل
بعد از انجام عمل جراحی، بیمار مدتی در محلی در کنار اتاق عمل به نام اتاق بهبودی (ریکاوری) می‌ماند. یک ساعت بعد از بی‌هوشی اهمیت زیادی دارد و در این مدت بیمار باید دقیقاً تحت نظر باشد تا آثار داروهای بی‌هوشی کاملاً از بین برود و سیستم‌های مختلف بدن به‌خصوص سیستم قلبی عروقی بتوانند کنترل مجدد بدن را در اختیار بگیرند. در این مدت بیمار توسط پرستاران خبره تحت نظر بوده و بعد از این‌که بیمار هوشیاری خود را به‌طور کامل بدست آورد به بخش منتقل می‌شود.
- گیجی بعد از عمل
در بخش بیمار ممکن‌است تا مدتی حالت گیجی داشته باشد. این وضعیت به علت داروهای بی‌هوشی یا به علت کم‌خونی ناشی از خونریزی حین عمل است. حالت گیجی بیمار به تدریج بهبود می‌يابد.
- خوردن و آشامیدن
اگر جراحی بیمار با بی‌هوشی عمومی انجام شده است، تا چند ساعت نباید چیزی برای خوردن به او داده شود. بعد از چند ساعت، می‌توان پس از کسب اجازه از پرستار ابتدا چند قاشق آب به وی داد و اگر تحمل کرد و دچار ناراحتی نشد، می‌توان به‌تدریج به او مایعات بیشتری داد.
بعد از این‌که رژیم غذایی برای بیمار شروع شد در صورت مبتلا نبودن به بیماری‌های خاص (قلبی ، تنفسی ، دیابت و …) از کلیه مواد غذایی می‌توان بهره برد. برای بهبود باید بافت جدید ساخته شود که این نیاز به انرژی فراوان دارد و غذا باید سرشار از گلوکز، چربی، پروتئین، املاح و ویتامین‌ها باشد.
- دراز کشیدن
اگر بیمار با بی‌حسی منطقه ای عمل شده، تا 24 ساعت نباید پشت تخت او را بالا آورد و در این مدت سر بیمار باید کاملاً پایین باشد، وگرنه دچار سردرد شدیدی می‌شود که ممکن‌است تا چند روز ادامه یابد.
- درد بعد از جراحی
در چند روز اول بعد از عمل، بیمار در محل جراحی احساس درد دارد. شدت این درد البته بسته به نوع جراحی، سن بیمار و تحمل بیمار به درد متفاوت است. در بیمارستان مسکن های قوی به بیمار داده می‌شود تا شدت درد را کاهش دهد. این مسکن‌ها معمولاً مخدر هستند. مصرف این مسکن تزریقی نباید زیاد باشد چون موجب مسمومیت می‌شود. بیمار نباید انتظار داشته باشد با مصرف دارو درد وی کاملاً برطرف شود. ممکن‌است کمی از درد باقی بماند. افراط در مصرف داروی ضد درد مخدر برای حذف کامل درد خطرناک بوده و توصیه نمی‌شود. بعد از مرخص شدن بیمار از بیمارستان ممکن‌است پزشک معالج برای بیمار مسکن های خوراکی تجویز کند.
- خطر عفونت بعد از جراحی
در هر عمل جراحی احتمال عفونت در محل عمل وجود دارد. پس در چند روز اول بعد از عمل جراحی، به بیمار آنتی‌بیوتیک تزریقی داده می‌شود تا احتمال عفونت بعد از عمل جراحی کاهش پیدا کند. ممکن‌است پزشک معالج داروهای آنتی‌بیوتیک خوراکی برای بیمار تجویز کند تا وی بعد از مرخص شدن از بیمارستان تا مدتی از آن‌ها در منزل استفاده کند.
- درن
پزشک جراح در حین عمل جراحی ممکن‌است لوله‌های پلاستیکی در درون زخم بیمار بگذارد تا بدین وسیله خونریزی مختصر داخل بدن که ممکن‌است تا چند ساعت بعد از جراحی هم ادامه داشته باشد به بیرون از بدن هدایت کند. باقی ماندن خون در درون بافت‌ها خطر عفونت بعد از جراحی را بیشتر می‌کند و این خونریزی‌ها باید در صورت وجود از بدن به وسیله این لوله‌ها خارج شوند. لوله‌ها در بیرون از بدن به کیسه‌های پلاستیکی متصل می‌شوند تا خون در آن‌ها جمع‌آوری شود. به این لوله‌ها که در محل جراحی گذاشته شده است درن (Drain) می‌گویند. این لوله‌ها بعد از چند روز از زخم خارج می‌شوند.
- پانسمان
معمولاً پانسمان زخم جراحی تا چند روز بعد از عمل جراحی تعویض نمی‌شود. پس از چند روز این پانسمان توسط پرستار عوض می‌شود. تعویض پانسمان باید بعد از مرخص شدن بیمار در منزل و توسط پرستار مجرب انجام شود. دفعات تعویض پانسمان و نحوه آن توسط پزشک معالج تعیین می‌شود.
- راه رفتن و حرکت کردن
روز بعد از جراحی به بیمار آموزش داده می‌شود تا چطور بتواند در تخت یا روی صندلی بنشیند و چطور توسط عصای زیر بغل یا واکر راه برود یا چطور اندام‌ها و مفاصلش را حرکت دهد تا از خشکی آن‌ها جلوگیری شود. در اولین فرصت حرکات کلیه مفاصل همه اندام‌های بیمار به‌خصوص اندام عمل شده و مفصل نزدیک به محل عمل را شروع کند. گاهی اوقات این حرکات چند ساعت بعد از جراحی شروع می‌شود. این حرکات در ابتدا بصورت پاسیو انجام می‌شوند یعنی یک نفر مفصل بیمار را خم و راست می‌کند. بعد از مدتی به بیمار آموزش داده می‌شود که خودش مفاصل مورد نظر را حرکت دهد.
مشکل دیگر، ضعیف‌شدن تدریجی عضلات اندام عمل شده است. بنابراین طبق یک برنامه منظم، بیمار حرکات نرمشی خاصی را انجام می‌دهد تا قدرت عضلات اندام را در حد متعادلی حفظ کند.
مراقبت
- دردی كه با قرار دادن اندام بالاتر از سطح قلب و مصرف مسكن كنترل نمی‌شود (شايد بيانگر اختلال در خون‌رسانی بافتی يا سندرم كمپارتمان باشد) گزارش كنید .
- بی‌حرکتی پس از عمل می‌تواند باعث رکود خون در پاها و افزایش احتمال عفونت ریه‌ها گردد، لذا ورزش‌های تنفسی و چرخش اندام سالم را بلافاصله پس از عمل انجام دهید.
- تغيير وضعيت در بستر داشته باشید تا از فشار طولانی بر روي برجستگی‌های استخوانی جلوگيری شده و خستگی شما كاهش یابد.
- درن‌ها 24 تا 48 ساعت بعد از عمل خارج می‌شوند.
- از دراز كشيدن به سمت عمل شده اجتناب کنید.
- در صورت داشتن سوند ادراری، كيسه ادرار را بالاتر از سطح بدن قرار ندهید، زيرا باعث عفونت مثانه می‌شود.
- پس از خارج كردن سوند ادراری، تخليه ناقص مثانه در اثر وضعيت خوابيده در تخت می‌تواند سبب عفونت ادراری گردد، لذا توصيه می‌شود مقدار كافی مايعات مصرف كرده و هر 3 ساعت يک‌بار ادرار كنید و در صورت بروز تب يا سوزش و درد در هنگام ادرار كردن اطلاع دهید.
- ازدست كاری بی‌دليل لوله و كيسه تخليه (درن و هموواگ) خودداری كنيد.
- در صورت داشتن درد، به پرستار اطلاع داده تا طبق تجویز پزشک اقدامات لازم جهت تسکین درد شما را انجام دهد.
- درد شديدی را كه با مسکن و روش های آرام سازی و … درمان نشد، به پرستار اطلاع دهید.
- قبل از مرخص شدن از پزشک یا پرستار خود در مورد نحوه‌ی مدیریت درد در منزل سوال کنید.
داروها
- احتمالاً با نظر پزشک، آنتی‌بیوتیک جهت جلوگیری از عفونت و مسکن برای تسکین درد به شما داده می‌شود.
