استوما به معنای دهانه‌ای است که از طریق جراحی روی شکم بیمار باز می‌شود.

یوروستومی چیست؟

به استومای ایجاد شده روی شکم جهت خروج ادرار یوروستومی گفته میشود و در این روش ادرار

وارد کیسه‌ای مخصوص به نام کیسه استوما میشود.

علل ایجاد یوروستومی

• سرطان مثانه‌ای که تا عمق عضله دیواره مثانه پیشرفت کرده باشد
• اختلالات دفع شامل بی اختیاری ادرار
• ناهنجاری‌های مادرزادی دستگاه ادراری
• عوارض دیررس اشعه درمانی
• آسیب‌های ناشی از ضربه به دستگاه ادراری

انتخاب محل استوما

بهترین محل برای ایجاد استوما جایی است که بیمار به راحتی آن را ببیند، به راحتی بتواند کیسه را بچسباند و مزاحم لباس پوشیدن او نباشد.

نکات مراقبت از پوست

– پوست اطراف استوما با آب و صابون تمیز و خشک شود.

– موهای اطراف استوما با قیچی یا تیغ اصلاح شود.

– قبل از چسباندن کیسه جدید حتماً پوست اطراف یوروستومی خشک شود.

– سوراخ کیسه باید کاملاً اندازه و منطبق بر استوما باشد.

– کشیدگی استوما به داخل پوست می‌تواند باعث نشت ادرار و تحریک پوستی گردد، بنابراین لازم است در این مورد با پزشک مربوطه مشورت شود.

– جهت پیشگیری از تعویض مکرر کیسه میتوان از کیسه دو تکه استفاده نمود. امکان نگهداری ادرار در کیسه یک تکه 3 – 1 روز و در کیسه دو تکه 10 – 7 روز می‌باشد.

– زمانی که یک سوم کیسه پر شد باید آن را تخلیه کرد.

– در مواردی که از روده برای ایجاد یوروستومی استفاده شده است ممکن است تا چند ماه همراه ادرار موکوس نیز دفع شود.

علائم هشدار دهنده

– وجود علائم عفونت ادراری (علائمی از جمله: ادرار تیره و کدر، ادرار بد بو، درد در ناحیه کلیه‌ها، تب، کاهش اشتها، تهوع، استفراغ)

– تحریک پوستی

– وجود کریستال‌های ادرار داخل و اطراف یوروستومی

– نشت مکرر ادرار از اطراف چسب پایه

– تغییر رنگ استوما و التهاب پوست در اطراف استوما

– خونریزی شدید از استوما

– وجود خون در ادرار

– فتق استوما که باعث ایجاد برجستگی در محل یا اطراف استوما می‌شود

– بیرون زدگی استوما

– فرورفتگی استوما

مراقبت‌ها

• رژیم غذایی

– جهت جلوگیری از عفونت ادراری و حفظ عملکرد صحیح کیسه‌ها توصیه میشود مایعات به مقدار فراوان (حداقل 6 تا 8 لیوان آب در طول شبانه روز) مصرف شود.

– خوردن چغندر باعث تغییر رنگ ادرار میشود که این مسئله موقتی بوده و جزو علامت هشداردهنده نیست.

– گاهی اوقات مصرف بعضی از غذاها و مکمل‌های غذایی مانند مارچوبه، غذاهای دریایی و یا داروها بر بوی ادرار تأثیر می‌گذارند.

– بعضی از غذاها باعث اسهال، یبوست، نفخ یا تغییر در اجابت مزاج میشوند که بهتر است مقدار آنها را در رژیم غذایی کم یا حذف شود.

• ورزش

– داشتن یوروستومی مانع انجام فعالیت‌های بدنی و تمرینات ورزشی نمیشود، اما لازم است به بیمار آموزش دهید که در ابتدا با ورزش‌های سبک شروع کند و از انجام ورزشهای سنگین مانند وزنه‌برداری و ورزشهای شکمی که میتوانند باعث فتق کنار استوما شوند بپرهیزد.

– برخی از ورزشهای مناسب در این شرایط عبارتند از: پیاده روی، شنا، تنیس، والیبال ، قایقرانی (به خصوص دو مورد اول)

– بهتر است قبل از شنا کیسه تخلیه شد ه و اطراف چسب پایه با چسب ضد آب محکم شود.

• مصرف دارو

– بعضی داروها میتوانند باعث تغییراتی در وضعیت گوارشی از جمله اسهال، یبوست ، تغییر رنگ مدفوع یا ادرار شوند.

– در مراجعات پزشکی در مورد یوروستومی بیمار و سابقه جراحی روده‌ای (اگر انجام شده است) با پزشک او صحبت کنید.

• بازگشت به کار و مسافرت

– زمان لازم جهت بهبودی کامل 6 تا 8 هفته است.

– مسافرت با هواپیما و فشار هوا بر استوما تأثیری ندارد.

– به همراه داشتن کیسه به تعداد کافی مسئله‌ای حائز اهمیت است که باید به آن توجه شود.

– قبل از سفر سوراخ چسب پایه یا کیسه، منطبق بر اندازه و شکل است و برش داده شود.

– بهتر است لوازم یوروستومی داخل کیف دستی مناسب قرار داده شود.

• روابط جنسی و ارتباطات مردمی

– قبل از هر نوع ارتباط جنسی کیسه یوروستومی تخلیه شود.

– فعالیت جنسی به استوما آسیبی نخواهد رساند.

– در حین فعالیت جنسی از کیسه کوچکتر استفاده شود.

– از کیسه مات و پوششدار استفاده شود.

• تعویض کیسه

– کیسه پس از پر شدن یک سوم آن، تخلیه شود.

– بهترین زمان برای تعویض کیسه صبح‌ها قبل از خوردن صبحانه یا حداقل 3 – 2 ساعت پس از مصرف مایعات است.

– قبل از تعویض کیسه شستن دست‌ها فراموش نشود.

– استوما و پوست اطراف آن با آب و صابون شسته شود ، موهای پوست اطراف استوما کوتاه شده و پوست خشک شود.

– پس از آن که متناسب با شکل استوما سوراخ آن آماده ش د به آرامی و در حالی که پوست اطراف استوما خشک است چسبانده شود.

• استحمام

– حمام کردن باید مطابق با دستور پزشک باشد.

– در صورت اجازه پزشک، پس از استحمام لازم است بدن کاملاً خشک شود.

– زمان مناسب برای چسباندن کیسه یوروستومی بهتر است زمانی باش د که دمای حمام متعادلتر است.

• خواب

– هنگام خوابیدن میتوان کیسه را به یک کیسه بزرگتر دیگر متصل نمود تا نیاز به تخلیه در زمان خواب نباشد.

– وجود کیسه معمولاً محدودیتی برای خواب در وضعیتهای معمولی نیست.

• اعمال مذهبی

– مطابق فتوای گروهی از مراجع، هر کس که استوما دارد عذر شرعی داشته و اگر نمیتواند کیسه را برای هر نوبت نماز تعویض نماید، میتواند وضو بگیرد و نماز خود را بخواند.

– برای اطمینان بیشتر باید چسب پایه یا کیسه یک تکه را به اندازه قطر استوما برش داد تا هیچ گونه آثار ادرار در روی پوست نباشد.

– از مصرف چسب و کیس ههای بریده شده و بزرگتر از استوما جداً خودداری شود ؛ زیرا باعث سوختگی پوست اطراف استوما می‌شود.

توجه : از مصرف کیسه‌های دائمی جداً خودداری شود ؛ چرا که باعث سوختگی شدید همیشگی میشود و ضمناً کیسه‌های دائمی به هیچ وجه جهت یوروستومی ساخته نشده است.

زندگی با استوما

پذیرش و زندگی با استوما به زمان نیاز دارد و این زمان در افراد مختلف متفاوت است. بیماران با کمک و حمایت دیگران و تلاش خود می‌توانند سبک زندگی جدیدی را پی‌ریزی و انتخاب نمایند. ممکن است مشکلاتی با اطرافیان یا دوستان پیدا کنند که با صحبت کردن و آگاهی دادن میتوان بر این مشکلات غلبه کرد.