مدیریت بیماری
عفونت کلیه (پیلونفریت)
عفونت کلیه (پیلونفریت) نوع خاصی ازعفونت دستگاه ادراری (UTI) است که به طور معمول در مجرای ادرار یا مثانه شروع شده و به عفونت کلیه‌ها منجر می‌شود.
عفونت کلیه نیازمند مراقبت‌های بهداشتی فوری است. در صورتی که این عفونت به خوبی درمان نشود، می‌تواند آسیب دائمی به کلیه‌ها وارد کند یا باعث ورود باکتری‌ها به جریان خون شود و موجب عفونتی خطرناک شود. درمان عفونت کلیه شامل درمان با آنتی بیوتیک‌ها و گاهی بستری شدن در بیمارستان است.
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های عفونت کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب
- درد پشت یا پهلو و یا درد کشاله ران
- درد شکم
- تکرر ادرار
- نیاز شدید به ادرار کردن
- احساس سوزش و درد درهنگام ادرار کردن
- وجود خون در ادرار (هماچوری)
- ادراربد بو یا کدر
علل شایع
باکتری‌هایی که از طریق لوله‌ی خارج‌کننده‌ی ادرار از بدن (میزراه) وارد بدن شده‌اند، می‌توانند تکثیر شوند و به کلیه‌ها بروند. این شایع‌ترین علت عفونت کلیه است.
عفونت‌های باکتریایی در هر نقطه از بدن (برای نمونه عفونت یک مفصل مصنوعی یا دریچه‌ی قلبی) می‌توانند وارد جریان خون شده و به کلیه‌ها بروند؛ اگرچه در این حالت احتمال عفونت کلیه اندک است ولی غیرممکن نیست. در موارد نادر عفونت کلیه در نتیجه‌ی جراحی کلیه ایجاد می‌شود.
عوامل تشدید کننده خطر
عواملی که شانس عفونت کلیوی را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- آناتومی زنان
زنان بیش ازمردان درمعرض عفونت کلیه هستند. به دلیل کوتاه بودن مجرای ادرار زنان باکتری فاصله کمی را برای رسیدن به مثانه طی می‌کند. نزدیک بودن مجرای ادرار به واژن و مقعد هم دلیل دیگری برای ورود باکتری به مثانه می‌باشد. این امکان وجود دارد که عفونت مثانه به کلیه سرایت کند. احتمال ابتلا زنان بارداربه عفونت کلیه بیشتر است.
- انسداد در دستگاه ادراری
هر چیزی که جریان ادرار را آهسته کند و یا توانایی تخلیه مثانه را کاهش دهد، مانند سنگ کلیه، اختلالات ساختاری در سیستم ادراری و یا بزرگی پروستات در مردان می‌تواند خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش دهد.
- ضعیف بودن دستگاه ایمنی بدن
بیماری‌هایی که باعث مختل شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود مانند دیابت، ایدز … خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهند.
- آسیب دیدگی اعصاب اطراف مثانه
آسیب به عصب یا نخاع ممکن است مانع شود که متوجه عفونت مثانه و یا انتقال عفونت به کلیه بشوید.
- استفاده طولانی مدت از سوند ادراری
کاتتر لوله‌ای است که از آن برای تخلیه ادرار از مثانه استفاده می‌شود. ممکن است درطی انجام عمل جراحی یا پس از آن و یا برای انجام آزمایشات تشخیصی برای بیمار کاتتر بگذارند. بیماران بستری ممکن است به طور مداوم از کاتتر استفاده کنند.
- بیماری رفلاکس مثانه
در نتیجه‌ی این بیماری مقدارکمی از ادرار به میزنای و کلیه باز می‌گردد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در دوران کودکی و بزرگسالی بیشتر درمعرض عفونت کلیه باشند.
عوارض احتمالی
عفونت کلیه اگر درمان نشود ممکن است به عوارض جدی مانند موارد زیر منجر شود:
- آسیب دائمی به کلیه‌ها
- مسمومیت خونی (سپتی سمی)
- عوارض بارداری
تشخیص
به منظور تأیید ابتلای فردی به پیلونفریت، احتمالا از بیمار خواسته می‌شود که آزمایش ادرار بدهد تا وجود باکتری، خون یا چرک در آن را بررسی کنند. ممکن است نمونه‌ای خون گرفته شود و آن را در آزمایشگاه کشت دهند تا وجود باکتری‌ها و سایر ارگانیسم‌ها را در آن بررسی نمایند.
آزمایشات دیگر عبارت‌اند از:
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- نوعی رادیوگرافی به نام سیستویورتروگرام حین تخلیه‌ی ادرار: شامل تزریق رنگ کنتراست به منظور گرفتن تصاویری از مثانه با اشعه‌ی ایکس، در هنگام پر بودن و در حین تخلیه‌ی آن، می‌شود.
درمان
بهترین درمان برای عفونت کلیه استفاده از آنتی بیوتیک‌ها است. نوع باکتری موجود در ادرار، طول درمان و نوع دارو را مشخص می‌کند.
علائم و نشانه‌های عفونت کلیه معمولا چند روز پس از شروع مداوا کم می‌شوند اما شاید نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک برای مدت یک هفته یا بیشتر وجود داشته باشد.
در عفونت‌های شدید کلیوی بیمار در بیمارستان بستری می‌شود. درمان در بیمارستان شامل تزریق آنتی بیوتیک از طریق رگ است. مدت بستری شدن در بیمارستان بستگی به شدت بیماری دارد.
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- برخی از کمبودهای تغذیه‌ای زمینه‌ساز عفونت مجاری ادراری هستند، در این خصوص با پزشک خود مشورت کنید.
- در طول روز زیاد مایعات بنوشید و از مصرف نوشیدنی‌های شیرین و آب میوه‌های شیرین پرهیز کنید و میزان توصیه شده 8-6 لیوان آب تصفیه شده در روز است.
- سعی کنید مصرف نگهدارنده‌ها و افزودنی‌های غذایی و مواد حساسیت‌زا را کاهش دهید.
- از مصرف زیاد مواد غذایی تصفیه شده مانند نان سفید، پاستا و به ویژه شکر اجتناب کنید.
- از مصرف قهوه و سایر محرک‌ها مانند الکل، تنباکو و چای غلیظ پرهیز نمایید (الکل و کافئین با تحریک مثانه احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهند).
- حداقل 30 دقیقه و 5 بار در هفته ورزش کنید.
- پس از بهبود علائم حاد بیماری و افزایش قدرت جسمانی فعالیت‌های خود را افزایش دهید و در برنامه ریزی روزانه ورزش‌های ملایم به همراه دوره‌های استراحت بگنجانید.
- رعايت بهداشت فردی به ویژه پس از اجابت مزاج و تعويض مرتب لباس زير ضروری است.
- استفاده از گرمای موضعی در ناحیه پشت و پهلو برای کاهش درد و اسپاسم موثر است.
- هیچ گاه ادرار کردن را به تأخیر نیاندازید.
- پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را با آب و صابون ملایم بشوئید.
- از فرآورده‌های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون‌های قوی خودداری کنید.
- مدت زمان مشخص شده توسط پزشک بعد از درمان باید آزمایش ادرار را تکرار کنید تا مشخص شود که عفونت برطرف شده است.
- در شرایط خاصی که شما با لوله و یا سوند ادراری مرخص می‌شوید قبل و پس از دست زدن به لوله ادراری و كيسه تخليه دست‌ها را با آب و صابون بشوئيد.
- به منظور کاهش درد می توانید با نظر پزشک از داروهای مسکن استفاده کنید.
- در صورت تجویز آنتی بیوتیک با نظر پزشک معمولاً به مدت 7 تا 10 روز به صورت خوراکی مصرف کنید
- داروهای خود را به طور دقیق و منظم مصرف کنید و دوره درمان را کامل کنید و درمان را دقیق پیگیری کنید.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان و یا پزشک مراجعه کنید
- بروز یا بدتر شدن علائم عفونت کلیه مانند تب، درد یا سوزش ادرار
- نیاز شدید به ادرار کردن به طور مکرر
- درد شدید پهلوها و کمر
- حالت تهوع و استفراغ
- وجود خون در ادرار
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
