مدیریت بیماری
زانو درد
زانو درد شكایت شایعی در همه افراد، در تمام سنین محسوب می‌شود. زانو درد ممكن است در نتیجه یك آسیب، مانند پاره شدن یك رباط یا غضروف بوجود آید. بیماری‌هایی مانند آرتریت، نقرس و عفونت نیز می‌توانند منجر به بروز زانو درد شوند.
بسیاری از انواع زانو درد خفیف با مراقبت درمان می‌شوند. فیزیوتراپی و استفاده از زانو بند نیز به تسكین درد زانو كمك می‌كند. اما در برخی موارد، مستلزم جراحی ترمیمی است.
علائم و نشانه‌ها
بسته به علت مشكل، شدت و محل درد زانو ممكن است متفاوت باشد. علائم و نشانه‌هایی كه گاهی اوقات با زانو درد همراه هستند، عبارتند از:
- تورم و سفتی
- ضعف یا ناپایداری
- قرمزی و داغ شدن
- صدای خرد شدن یا تركیدن دادن
- عدم توانایی در راست كردن زانو
علل شایع
زانو درد در اثر صدمات، مشكلات مكانیكی، انواع آرتریت و سایر مشكلات حاصل می‌گردد.
صدمات
زانوی آسیب دیده می‌تواند بر رباط‌ها، تاندون‌ها و كیسه‌های مایع اطراف مفصل زانو، غضروف‌ها و رباط‌هایی كه مفاصل را به یكدیگر متصل می‌سازند و همچنین استخوان‌ها نیز آسیب وارد سازد. برخی از شایع‌ترین صدمات زانو عبارتند از:
- آسیب رباط قدامی
- شكستگی
- پارگی منیسك
- بورسیت زانو
- التهاب تاندون پاتلا (كشكك)
مشكلات مكانیكی
برخی مشكلات مكانیكی كه می‌توانند منجربه بروز زانو درد شوند، عبارتند از:
- سستی بدن
- سندرم ایلیوتیبیال باند
- در رفتگی زانو
- درد هیپ (مفصل ران) یا پا
انواع آرتریت (ورم مفاصل)
بیش از 100 نوع مختلف آرتریت وجود دارد. انواعی كه در بروز زانو درد بیش‌تر دخیل هستند، عبارتند از:
- آرتروز
- آرتریت روماتوئید
- نقرس
- نقرس كاذب
- آرتریت سپتیك
سایر مشكلات
سندرم درد پاتلوفمورال كه به درد بین كشكك و استخوان ران اطلاق می‌شود و در بین ورزشكاران و بزرگسالان جوان بسیار شایع است نیز در بروز زانو درد تاثیر دارد.
عوامل تشدید کننده خطر
عواملی كه ابتلا زانو درد را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- اضافه وزن
- عدم انعطاف پذیری یا نداشتن قدرت عضلانی
- ورزش‌های خاص
- آسیب‌های قبلی
عوارض احتمالی
هر نوع زانو دردی جدی تلقی نمی‌شود. اما برخی از زانو دردها و بیماری‌ها، مانند آرتروز، می‌توانند درد زانو را افزایش داده و به مفاصل آسیب وارد سازند. زانوی آسیب دیده (حتی بسیار جزئی) نیز احتمال آسیب‌ها و صدمات مشابه را در آینده افزایش می‌دهد.
تشخیص
پزشك در معاینات پزشكی معمولا امور زیر را انجام می‌دهد:
- بررسی زانو از حیث تورم، درد، حساسیت به لمس، گرما و كبودی قابل رویت
- بررسی اینكه آیا فرد می‌تواند ساق پا را در جهات مختلف حركت دهد یا خیر
- فشار دادن یا كشیدن مفصل جهت ارزیابی یكپارچكی ساختارهای زانو
آزمایش‌های تصویربرداری
در برخی موارد، پزشك انجام آزمایش‌های زیر را توصیه می‌نماید:
- اشعه ایكس
- سی تی اسکن
- سونوگرافی
- ام آر آی
روش‌های آزمایشگاهی
چنانچه پزشك به عفونت، نقرس یا نقرس كاذب مشكوك باشد، انجام آزمایش خون و گاهی اوقات آرتروسنتز (گرفتن مایع درون مفصل توسط یك سوزن و تجزیه و تحلیل آن در آزمایشگاه) را توصیه خواهد كرد.
درمان
بسته به علت اصلی زانو درد، درمان آن متفات خواهد بود.
داروها
ممكن است پزشك جهت تسكین درد و درمان بیماری‌های زمینه‌ای، از جمله آرتریت روماتوئید یا نقرس داروهایی را تجویز كند.
تقویت عضلات اطراف زانو، به استحكام بیش‌تر زانو كمك خواهد كرد. اصلاح الگوهای جنبش كم‌تر نیز بسیار مفید واقع می‌شوند. انجام حركت‌های ورزشی نیز جهت بهبود تعادل بدن بسیار حائز اهمیت است.
آمپول و تزریق
در برخی موارد ممكن است پزشك تزریق مستقیم دارو یا سایر مواد را در مفصل توصیه نماید.
عمل جراحی
در صورتی كه فرد جراحتی دارد كه مستلزم انجام عمل جراحی است، لازم نیست فورا جراحی را انجام دهد. پیش از هر تصمیمی در خصوص جوانب مثبت و منفی هر دو روش توانبخشی غیرجراحی و جراحی ترمیمی با پزشك مشورت شود. چنانچه تصمیم به عمل جراحی گرفته شد، می‌توان گزینه‌های زیر را انتخاب کرد:
- جراحی آرتروسکوپی
- جراحی جزئی تعویض زانو
- جایگزینی کامل زانو
نکاتی که لازم است پس از ترخیص از بیمارستان و بازگشت به منزل رعایت نمائید.
- به منظور کاهش وزن، با پزشک خود یا کارشناس تغذیه در مورد رژیم غذایی مناسب برای این منظور مشورت کنید.
- در طول روز به منظور کاهش حجم غذای مصرفی، آب بیش‌تری بنوشید و از مولتی ویتامین استفاده کنید.
- از انجام برخی فعالیت‌ها که به زانو فشار وارد می‌کنند مانند چهار زانو نشستن اجتناب کنید.
- سعی کنید کم‌تر از پله و یا سطوح شیب‌دار چه سربالایی و چه سرازیری استفاده کنید.
- زانوهای خود را با استفاده از زانوبندی که فشار زیادی وارد نمی‌کند، ببندید.
- به منظور کاهش درد توصیه می‌شود کیسه آب گرم یا حوله گرم روی زانوی خود قرار دهید.
- از انجام ورزش‌های سنگین خودداری کنید.
- مواظب باشید زمین نخورید، هر بار افتادن موجب آسیب به زانو خواهد شد.
- با نظر پزشک و فیزیوتراپیست، ورزش‌ها و تمریناتی که به منظور تقویت عضلات چهارسر ران و به طور کلی عضلات پا مؤثر هستند را انجام دهید.
- روزانه 15 الی 30 دقیقه نرمش و ورزش‌هایی مانند شنا یا راه رفتن می‌تواند به کاهش وزن و همچنین تقویت عضلات کمک کند.
- برای راه رفتن از کفش‌های مناسب و استاندارد استفاده کنید.
- محل زندگی شما بهتر است پله نداشته باشد و پله‌های منزل حتما نرده داشته باشند.
- از توالت فرنگی بلند استفاده کنید که جایی برای قرار گرفتن دست‌ها داشته باشد که با فشار دادن دست‌ها بلند شوید.
- از صندلی بلند راحت یا صندلی کوتاه که روی آن بالشتک قرار گرفته و پشت آن محکم است و در کنار صندلی نیز محلی برای قرار گرفتن دست‌ها وجود دارد، استفاده کنید.
- داروهای تجویزشده ازطرف پزشك معالج (آنتی بیوتیك‌ها، ضددردها، ضدالتهاب و …) باید در فاصله زمانی معین و یک دوره کامل مصرف شوند.
- جهت تسکین درد طبق دستور پزشک از مسکن استفاده کنید.
- جلسات ملاقات با پزشک و انجام معاینات لازم خود را دنبال کنید.
در صورت مشاهده علائم زیر به بیمارستان یا پزشک مراجعه کنید
- نتوانید وزنتان را روی زانو تحمل كنید.
- به تورم شدید زانو دچار شوید.
- قادر به باز و بسته كردن زانویتان نباشید.
- یك تغییر شكل بسیار مشهود را در زانو یا پایتان مشاهده می‌كنید.
- علاوه بر قرمزی، درد و تورم زانو، تب هم دارید.
- زانویتان ضعیف و ناپایدار باشد.
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
