با شیوع کرونا ویروس، تصور می‌شد که خطرناک‌ترین عارضه آن ذات‌الریه (پنومونی) شدید و سندرم دیسترس تنفسی حاد باشد، ولی تحقیقات جدید نشان داده‌اند که این ویروس علاوه بر اختلالات تنفسی که می‌تواند بر بسیاری از اندام‌های بدن تأثیر بگذارد، می‌تواند اختلالات انعقادی جدی را در بیماران مبتلا، به وجود آورد که باعث به خطر افتادن جان این افراد شود.

تحقیقات نشان داد که میزان لخته شدن خون در افراد مبتلا به کرونا ویروس، در مقایسه با افرادی که به دلایلی غیر از کرونا ویروس در بیمارستان بستری هستند، بیش‌تر از حد انتظار است.

لخته خون چیست؟

یک توده خونی است که از حالت مایع، به حالت نیمه جامد تبدیل شده است. لخته شدن خون، یکی از اقدامات اساسی رگ‌های خونی آسیب دیده، برای جلوگیری از هدر رفتن بیش از اندازه خون در هنگام آسیب به عروق است. برخی موارد مانند کاهش حرکات اندام‌های تحتانی (که سرعت جریان خون به خصوص در اندام‌ها به حداقل خود می رسد) می‌تواند باعث ایجاد لخته‌های خونی در رگ شود و با عبور از عروق کوچک‌تر آن‌ها را مسدود کرده و باعث ایجاد سکته‌های قلبی و یا مغزی یا آمبولی ریه شود.

ایجاد لخته خون به دلیل کرونا ویروس، اکنون به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و خطرناک‌ترین نشانه‌های این بیماری شناخته می‌شود و محققین در حال بررسی‌های بیش‌تر هستند.

علل ایجاد لخته خون ناشی از کرونا ویروس

اختلالات انعقاد خون اغلب در افراد مبتلا به کرونا ویروس که در بیمارستان بستری هستند و نیز وضعیت آن‌ها بسیار وخیم است، دیده می‌شود و در اکثر مبتلایان، اختلالات انعقاد خون به شکل لخته‌های خونی بروز می‌کند.

علل اختلالات انعقاد خون مرتبط با کرونا ویروس هنوز ناشناخته است اما برخی از علل احتمالی که پزشکان آنها را شنایی کرده‌اند شامل:

• التهاب‌های سراسری در بدن که می‌تواند منجر به افزایش تشکیل لخته‌های خونی در بدن شود.
• بستری شدن در بیمارستان (بدون در نظر گرفتن علت آن) و به مدت طولانی، به دلیل محدود شدن فعالیت بدنی فرد، خطر لخته شدن خون در رگ‌های اندام‌های تحتانی مانند پاها را افزایش می‌دهد
• شواهدی وجود دارد که کرونا ویروس می‌تواند باعث فعال شدن آنزیم‌هایی شود که لخته شدن خون در بدن را افزایش می دهد.

بسیاری از پژوهشگران دریافته‌اند که لخته شدن خون در افراد مبتلا به کرونا ویروس بسیار شبیه به انعقاد منتشر داخل عروقی (DIC) است که یک بیماری خطرناک است که از ویژگی‌های آن، لخته شدن خون و خونریزی بیش از حد یا هر دو است. این بیماری در افراد مبتلا به سرطان، عفونت‌ها، صدمات بافتی شدید، بیماری کبدی و چندین بیماری دیگر دیده می‌شود.

حداقل در برخی از بیماران دارای مشکلات انعقادی ناشی از کرونا ویروس، شباهت‌های بالینی با انعقاد منتشر داخل عروقی به چشم می‌خورد.

مواردی که باعث مشکلات انعقاد خون می‌شود:

ترومبوز (انسداد) ورید عمقی

ایجاد لخته خون در رگ‌ها (معمولاً رگ‌های پا)، که اغلب دارای علائمی مانند تورم پا، همراه با درد و تغییر رنگ پوست است و این لخته تشکیل شده می تواند جدا شود و به ریه‌ها برود و باعث ایجاد آمبولی ریه شود.

در یک مطالعه مشخص شد که برخی از بیماران مبتلا به کرونا ویروس که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری‌اند؛ به عارضه انسداد ترومبوز ورید عمقی مبتلا هستند.

آمبولی ریوی

آمبولی ریوی لخته خونی است که جدا شده و به ریه‌ها می‌رود و جریان طبیعی خون به ریه‌ها را مختل می‌کند. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی شدید، درد قفسه سینه و خلط خونی (سرفه کردن خون) شود.

مطالعات مختلف گزارش کرده‌اند که برخی از بیماران مبتلا به کرونا ویروس که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند؛ ممکن‌است در طول مدت بستری خود، آمبولی ریوی داشته باشند. میزان بروز آمبولی ریه در مبتلایان به کرونا ویروس به طور قابل ملاحظه‌ای بالاتر از بیمارانی است که مبتلا به کرونا ویروس نیستند.

ضایعات (آسیب‌های) پوستی

مانند بسیاری از عفونت‌های ویروسی، کرونا ویروس می‌تواند در برخی موارد، با چندین بثورات پوستی (تغییر رنگ پوست به ارغوانی، شبه تار و دایره‌ای شکل شدن پوست، لکه‌های قرمز یا بنفش، یک یا چند انگشت فرد، متورم و قرمز می‌شود که اغلب درد زیادی ندارد و از نظر ظاهری شبیه سرمازدگی است) خودش را نشان دهد.

خون‌ریزی

گزارشات بسیار کمی بر مشکلات خونریزی در اثر کرونا ویروس تأکید کرده ‌است.

تشخیص

از آنجا که اختلالات انعقاد خون بیشتر در افراد بستری مبتلا به کرونا ویروس، رخ می‌دهد، آزمایش غربالگری خون برای همه بیماران، هنگام بستری شدن در بیمارستان توصیه می‌شود و معمولاً به صورت روزانه تکرار می‌شود. در حال حاضر انجام چنین آزمایشی برای افراد مبتلا به کرونا ویروس که برای مدت‌طولانی در بیمارستان بستری نمی‌شوند، توصیه نمی‌شود؛ زیرا به نظر می‌رسد خطر مشکلات انعقاد خون در این افراد بسیار کم است.

این آزمایش‌ها شامل موارد زیر است:

• شمارش کامل خون (از جمله پلاکت‌ها)
• سطح فیبرینوژن خون (فیبرینوژن یک پروتئین انعقادی است)
• آزمایش PT و PTT (آزمایش‌هایی که مدت زمان انعقاد خون را اندازه‌گیری می‌کنند)
• آزمایش دی دامر (D-dimer آزمایشی که ایجاد لخته‌های خون به طور فعال در سیستم عروقی را ارزیابی می‌‌کند).

اگر پزشک به ترومبوز ورید عمقی مشکوک باشد، معمولاً سونوگرافی داپلر را برای تأیید تشخیص انجام می‌دهد. اگر مشکوک به آمبولی ریه باشند، در صورت امکان سی.تی.اسکن با آنژیوگرافی ریوی انجام می‌دهد. و برای تأیید انسداد سرخرگ‌های بزرگ، به طور کلی آرتریوگرام لازم است.

درمان مشکلات انعقاد خون ناشی از کرونا ویروس

بر اساس شواهد و شیوع بسیار زیاد و قابل توجه ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی، انجمن بین‌المللی ترومبوز و هموستاز، داروهای ضدانعقاد پیشگیر با دوز پایین را برای هر بیمار بستری شده در بیمارستان که مبتلا به کرونا ویروس است، توصیه می‌کند. داروهای ضدانعقاد پیشگیر با دوز بالاتر (یا حتی داروهای ضدانعقاد با دوز کامل) برای بیماران دارای شرایط حاد که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند، توصیه می‌شود، خصوصاً اگر سطح D-dimer آن‌ها بسیار بالا باشد.

داروهای ضدانعقاد قدرتمند، برای بیمارانی اختصاص داده می‌شود که دارای انسداد در یک سرخرگ بزرگ، آمبولی ریوی گسترده، ترومبوز ورید عمقی، سکته مغزی، سکته قلبی شدید هستند.

اغلب پزشکان پس از ترخیص فرد مبتلا به کرونا ویروس از بیمارستان، درمان فرد را با داروهای ضدانعقاد خون به مدت یک تا دو ماه ادامه خواهند داد.

تمامی بیماران مبتلا به کرونا ویروس که در بیمارستان بستری هستند باید به طور دقیق از نظر علائم اختلالات انعقاد خون تحت نظر قرار گیرند و بیشتر آن‌ها باید از داروهای ضدانعقاد پیشگیر استفاده کنند. سندرم‌های حاد بالینی ناشی از مشکلات انعقاد خون باید به طور تهاجمی درمان شوند.

خوشبختانه، بیشتر افراد مبتلا به کرونا ویروس فقط به صورت خفیف یا متوسط بیمار می‌شوند و به نظر می‌رسد مشکلات انعقاد خون در این افراد بسیار نادر است.