حوادثی هستند طبیعی یا ساخته انسان، ناگهانی یا مداوم که با چنان شدتی رخ می‌دهند که جامعه مبتلا باید برای مقابله با آن، برنامه‌ریزی، عملیات و اقدامات ویژه‌ای را به کار گیرد. این حوادث شامل حوادث طبیعی و حوادث غیرطبیعی می‌شوند:

الف) حوادث و سوانح طبیعی: شامل مواردی است که انسان نقش مستقیم و تعیین کننده‌ای در وقوع و جلوگیری از بروز آن را ندارد و ممکن است در هر زمان، مکان و موقعیتی اتفاق بیفتد نظیر سیل، زلزله، طوفان، سونامی (تسونامی)، آتشفشان، گردباد، جابه‌جایی لایه‌های زمین، خشک سالی و کم‌آبی، سرما و یخبندان، حریق جنگل‌ها و صاعقه (رعد و برق).

ب) حوادث و سوانح غیرطبیعی: حوادث و سوانحی که انسان‌ها به طور مستقیم عامل، علت و منشا بروز آن‌ها می‌باشند و پیشگیری از بروز آن‌ها، عمدتا در اختیار انسان‌ها است نظیر به آتش کشیدن جنگل‌ها و مزارع، آتش سوزی شهرها، مراکز صنعتی و تولیدی، جنگ، شورش، اغتشاش، تصادفات و سوانح هوایی، دریایی و زمینی، آلودگی‌های زیست محیطی، آلودگی‌های شیمیایی و میکروبی، تروریسم، انفجارهای اتمی و نشست مواد سمی و خطرناک از مراکز صنعتی.

مدیریت کلی

1. همیشه و در همه جا باید اصول ایمنی را رعایت کنید. قبل از اینکه به دیگران کمک کنید، ابتدا ایمنی و شرایط صحنه را بسنجید و بعد وارد عمل شوید. ورود به صحنه بدون در نظر گرفتن ایمنی و امنیت آن، باعث افزایش مشکلات خواهد شد و امدادرسانی را با مشکلات بیش‌تر مواجه خواهد کرد.
2. در صورت مواجهه با مشکلات مختلف به بخش مربوطه مراجعه کنید؛ برای مثال وقتی با مصدومی مواجه می‌شوید که تنفس ندارد به قسمت احیای قلبی-ریوی مراجعه کنید. همین طور برای خونریزی، شکستگی، سوختگی، گرمازدگی و … به بخش مربوطه مراجعه کنید.
3. درهمه موارد، با ورود نیروهای تخصصی به صحنه، کار را به آن‌ها بسپارید و در صورت لزوم تحت نظر آن‌ها عمل کنید.

توصیه‌های عمومی

• بهتر است این واقعیت را بپذیریم که در هنگام بروز بلایای ناگوار طبیعی ممکن است بخشی از نیروها و تجهیزات نیروهای امدادی نیز آسیب دیده باشند.
• به دلیل عادی نبودن شرایط باید توقعات خویش را به نازل‌ترین سطح ممکن کاهش دهیم.
• باور داشته باشیم که بروز بلایای طبیعی، ناگهانی است؛ پس خود و خانواده را برای موجهه با بروز حوادث آماده نماییم.
• نام و سایر مشخصات کودک خردسال را به شیوه مناسبی در لباس آن‌ها قرار دهیم.
• از تجمع غیرضروری در محل بروز حادثه به شدت اجتناب کنید.
• توصیه‌های نیروهای امدادی و پلیس را کاملا رعایت کنیم.
• از بازگو کردن شایعات یا توجه به اخبار غیرموثق و غیررسمی به شدت اجتناب کنیم.
• با دقت و هوشیاری لازم، فرصت اعمال تبهکارانه را از افراد فرصت طلب سلب کنیم.
• فقط به اطلاعیه‌ها و توصیه‌هایی که از سوی مراجع رسمی مانند پلیس ارائه می‌شود، توجه نماییم.
• باور داشته باشیم که غم و اندوه دیگران نیز مهم بوده و مشکلات آن‌ها کم‌تر از مشکلات ما نیست.
• تا حد ممکن خونسردی خویش را حفظ کنیم و اجازه دهیم نیروهای امدادی و پلیس وظایف خود را به درستی انجام دهند.
• اطمینان داشته باشیم که پلیس و نیروهای امدادی اقدامات خود را بر مبنای آموزش‌ها و آمادگی قبلی انجام می‌دهند.
• از هیچ گونه همکاری و کمکی برای برقراری نظم و امنیت دریغ نکنیم.
• اعتقاد داشته باشیم تا نظم کافی وجود نداشته باشد، امدادرسانی نیز به درستی انجام نخواهد شد.
• هرگز در دریافت کمک‌های امدادی غذایی پزشکی، گرمای و …، خویش را مقدم بر دیگران تصور نکنیم.
• هرگز در اموری که تخصص نداریم (مثل پزشکی و …) دخالت نکنیم.
• رادیو بهترین وسیله ارتباطی در چنین شرایطی است؛ در صورت امکان یک رادیو کوچک در اختیار داشته باشیم.
• اگر در خودرو در حال حرکت هستیم، خودرو را در محلی مناسب متوقف کنیم اما از آن خارج نشویم.
• اگر بقیه اعضای خانواده ما در جریان رویداد نیستند، آن‌ها را آگاه کنیم.
• در صورت بروز هرگونه مشکل (مانند غارت و دزدی از جانب تبهکاران فرصت طلب) با پلیس تماس بگیریم.
• از خروج بی‌مورد از منازل با خودرو و مراجعه به محل‌های حادثه دیده جدا خودداری کنیم.
• اجازه بدهیم افراد متخصص سامان‌دهی حادثه را بر عهده بگیرند و از دخالت و ایجاد مزاحمت جدا خودداری نماییم.
• خونسردی و برقراری انسجام در خانواده در این مواقع بسیار مهم است.
• هم‌دلی و هم‌حسی با افراد خانواده و افراد حادثه دیده را فراموش نکنیم.
• در هنگام بروز حوادث و بلایای طبیعی یا غیر طبیعی، مواظبت از اموال و اشیای قیمتی خود را برعهده بگیریم.
• در زمان وقوع حوادث می‌توانیم با صرفه جویی، مانع از نایاب شدن ارزاق عمومی شویم.
• از طریق هم دردی با آسیب دیدگان، مانع اضطراب و ترس آن‌ها شویم.
• بدانیم که در حوادث و بلایای طبیعی، امور جاری ما دچار مشکل می‌شود؛ با مشارکت یکدیگر در رفع مشکلات بکوشیم و مطالبات خود را به طور منطقی پیگیری کنیم.

توصیه‌های اختصاصی

آتش سوزی و انفجار

• سرعت عمل هنگام روبه روشدن با آتش سوزی، برای نجات جان خود و مصدومان احتمالی، کاملا حیاتی است. از آنجایی که آتش خیلی سریع منتشر می‌شود، بلافاصله آتش نشانی و اورژانس را خبر کنید و تا آنجا که می‌توانید، اطلاعات کاملی در مورد بروز حادثه به آن‌ها بدهید.
• از محل آتش سوزی خارج شوید و سعی کنید دیگران را نیز از ساختمان بیرون ببرید.

• قبل از خروج از اتاقی که در آن بسته است، در را لمس نمایید. اگر بدنه یا دستگیره در به حدی گرم است که دست را می‌سوزاند، از مسیر دیگری خارج شوید.
• اگر دود محیط را فرا گرفته، مسیر را سینه خیز طی کنید.
• اگز مسیر خروج شما توسط دود، آتش یا حرارت بالا مسدود شده است، در اتاق بمانید، در را ببندید و یک حوله خیس زیر در پهن کنید. اگر در ساختمان آتش گرفته گرفتار شده‌اید، فورا به اتاقی که دارای پنجره است بروید و در را ببندید. سپس فرش یا یک پتو یا یک حوله (بهتر است خیس باشد) را طوری زیر در قرار دهید که دود وارد اتاق نشود، سپس با استفاده از تلفن یا یک پارچه سفید از طریق پنجره، تقاضای کمک کنید.
• با حفظ خونسردی تمام تهویه‌های ساختمان را خاموش کنید تا از ورود اکسیژن بیش‌تر به داخل ساختمان جلوگیری کنید.
• در صورت امکان فورا مواد سالم و قابل استفاده را از محل خارج کنید.
• لباس‌های دارای الیاف مصنوعی و پلاستیکی خود یا افرادی که در جریان حریق واقع شده‌اند را در بیاورید.
• اگر لباس‌تان آتش گرفته است، راه نروید یا ندوید. بهترین کار این است که روی زمین بغلتید.
• شیء مشتعل را حرکت ندهید. شعله را با شن، نمک، پتوی نمناک با پوشش‌های دیگر خفه کنید.
• با رعایت جوانب احتیاط به خاموش کردن آتش بپردازید.
• به هیچ وجه وارد ساختمان آتش گرفته نشوید مگر آنکه مطمئن شوید برای نجات مصدوم، جان خود را به خطر نمی‌اندازید.
• حتما مجهز به ماسک تنفسی باشید و کابرد آن را بدانید یا حداقل یک دستمال خیس به دور دهان و بینی خود ببندید تا از شما در برابر گاز یا دودهای سمی محافظت کند.
• برای ورود به ساختمان آتش گرفته، طناب نجات را به کمر خود ببندید و آن را به دست یکی از حاضران بدهید.
• علائمی بین خود و کسی که طناب را در دست دارد قرار دهید تا زمانی که علامت دادید شما را بیرون بکشد. یک روش مناسب این است که طناب را به صورت دائم در حالت کشیده نگه دارید و در هنگام خطر، آن را شل کنید تا فرد متوجه خطر شود و شما را بیرون بکشد.
• قبل از ورود برای نجات مصدوم از اتاق آتش گرفته با در بسته، ابتدا با لمس در اتاق، حرارت را بسنجید. اگر داغ باشد وارد اتاق نشوید و اگر داغ نباشد، قبل از ورود چند نفس عمیق بکشید تا ریه شما پر از اکسیژن شود. سپس با شانه خود از پهلو به در، ضربه زده و آن را باز کنید و صورت خود را برگردانید. اتاق ممکن است پر از هوا سوخته فشرده باشد و احتمال انفجار وجود دارد. اگر دود کاملا متراکم باشد روی زمین سینه خیز بروید زیرا با توجه به اینکه هوای داغ بالا می‌رود، ممکن است لایه‌ای از هوای تمیز در کف اتاق وجود داشته باشد.
• مصدوم را بگیرید و با توجه به رعایت تمام جنبه‌های ایمنی به سرعت به سمت درب خروجی بکشید. لباس سوخته مصدوم را با استفاده از پتو، گلیم یا کت خاموش کنید.
• اگر مصدوم هشیار باشد کاملا از او مراقبت کنید؛ زیرا ممکن است، بر اثر نیم‌سوز شدن اشیای داخل اتاق، گاز منواکسیدکربن در هوای اتاق پراکنده شده باشد و این امر به تدریح بر هوشیاری مصدوم تاثیر می‌گذارد.
• اگر تنفس مصدوم قطع شود بلافاصله تنفس مصنوعی را شروع کنید سپس مصدوم را به بیمارستان برسانید.
• اگر مصدوم در پارکینگ بسته‌ای که ماشین یا موتور در آن روشن است، گرفتار شده است، درب پارکنیگ را باز کنید تا دود از پارکینگ خارج و هوای تازه به اندازه کافی وارد شود. نباید وارد چنین محل‌هایی شوید مگر آنکه مطمئن شوید خطری جان شما را تهدید نخواهد کرد.
• در تلاش برای خاموش کردن آتش ناشی از سوخت‌های نفتی، از آب استفاده نکنید.

آلودگی هوا و ریزگردها

• تا پیش از بهبود شرایط آلودگی هوا، تا حد امکان در منزل بمانید (به ویژه سالمندان، کودکان، زنان باردار و بیماران به خصوص بیماران قلبی، تنفسی و جانبازان شیمیایی) و از سفرهای غیرضروری خودداری کنید.
• در فضاهای آلوده، از تنفس عمیق خودداری کنید.
• برای پیشگیری از بروز عوارض نامطلوب آلودگی هوا از ورزش کردن خودداری کنید، زیرا فعالیت دستگاه تنفسی و متعاقب آن ورود بیش‌تر هوای آلوده به ریه‌ها می‌شود.
• تا زمان برطرف شدن آلودگی هوا، به طور مرتب بینی خود را با کمک سرم‌های شست و شو یا آب نمک رقیق، تمیز کنید.
• از ماسک‌های مخصوص استفاده کنید. این ماسک‌ها باید هر دو ساعت تعویض شوند. ماسک‌های معمولی قادر به جلوگیری از ورود آلودگی نیستند.
• مصرف روزانه آب (به میزان کافی)، شیر کم‌چرب، میوه (به ویژه مرکبات)، سبزیجات تازه و برخی مواد غذایی دیگر مانند ماهی آزاد و سالمون توصیه می‌شود.
• در صورت هرگونه ناراحتی (به ویژه اگر زمینه بیماری‌های قلبی و تنفسی دارید) به مراکز درمانی مراجعه کنید.

حملات تروریستی

تروریسم عبارت است از استفاده سیستماتیک از زور و خشونت توسط گروهی برای مرغوب کردن جمعیت یا دولت برای رسیدن به یک هدف.

هدف و خطرات بالقوه

تروریست‌ها می‌کوشند تا با ایجاد رعب و وحشت به یک هدف سیاسی یا عقیدتی برسند و انگیزه‌های آن‌ها، باعث محدودیت در انتخاب نقاط هدف نمی‌شود. پل‌ها، تونل‌ها، خطوط لوله، پناهگاه‌ها و کلیه اماکن شلوغ و پرتردد نقاط زیر بنایی هدف آ‌ن‌ها هستند.

عوامل و تمهیدات

عوامل و وسایل زیادی را می‌توان برای ایجاد رعب و وحشت به کاربرد، شامل:

• عوامل و مواد منفجره و آتش‌زا نظیر بمب و کمربند انفجاری
• مواد شیمیایی، شامل:
• عوامل ریوی (خفه کننده) نظیر کلرین یا فسژن
• عوامل متابولیک نظیر سیانیدها
• حشره کش‌ها نظیر ارگانوفسفات‌ها
• عوامل تاول زا نظیر سولفور خردل
• عوامل اعصاب که کشنده‌ترین عوامل هستند، نظیر سارین یا سومان
• عوامل بیولوژیک، عوامل حاوی ارگانیسم‌های عفونت‌زا نظیر سیاه زخم، طاعون یا آبله
• عوامل رادیولوژیک، عوامل حاوی مواد رادیواکتیو

واکنش مناسب به حوادث تروریستی

به یاد داشته باشید که باید حملات تروریستی را جدی بگیرید و برای آن آمادگی پیدا کنید. در این رابطه باید توصیه‌ها و نکات مهم در خصوص این حوادث را بیاموزید و تلاش کنید با آگاهی دادن به دیگران در این باره، ایشان را در حفظ جانشان در صورت قرار گرفتن در بطن چنین حوادثی یاری دهید.

• ایمنی صحنه را به دقت بررسی کنید: اصل اول در تمام حوادث بررسی ایمنی صحنه است. هم چنین در هنگامی که چندین مصدوم به علت ناشناخته در محلی هستند، از عجله برای وارد شدن به صحنه حادثه خودداری کنید. هم زمانی که احتمال یک بیماری عفونی وجود دارد، نیز به دقت مراقب ترشحات بیمار باشید.
• ذهنتان را آماده کنید: کسی که انتظار شنیدن صدای گلوله را ندارد، فرض می‌کند صدای چیز دیگر است، چیزی که با انتظارش هم‌خوانی دارد، مثل صدای خالی کردن تیر آهن از تریلی یا ترقه.
• سریع واکنش نشان بدهید: کسی که سریع و قاطع تصمیم بگیرد، بیش‌تر ممکن است نجات پیدا کند. اما طبیعت انسان طوری است که صبر می‌کند ببیند بقیه چه می‌کنند. آن‌ها که تنها هستند بیش‌تر واکنش نشان می‌دهند تا آن‌ها که فردی همراهشان است.
• کنجکاوی نکنید: از جمله عادات آسیب رسانی که ما ایرانیان به آن مبتلا هستیم و با بروز حوادث مختلف خودنمایی می‌کند، تلاش برای سرک کشیدن به حوادث مختلف است. چیزی شبیه کنجکاوی بیش از حد که گاه موجب می‌شود برخی در مسیر خودروهای امدادی قرار گرفته و مانع از حضور به موقع و موثر ایشان در محل حادثه ای مانند آتش سوزی یک برج شده و گاهی موجب جمع شدن جمعیتی قابل توجه در اطراف محل حادثه تروریستی می‌شوند!
• خودتان را از تیررس دور کنید: اگر مهاجمان شما را نبینند، نمی‌توانند شما را بزنند. بنابراین اولین قدم این است که سر راه نباشید و کم‌تر دیده شوید. بدیهی‌ترین گزینه این است که خودتان را روی زمین بیندازید، اما اگر بشود، بهتر است پشت چیزی که محکم باشد پناه بگیرید، مثلا یک دیوار بتنی.
• پرهیز از در افتادن با مهاجمان: مواردی از موفقیت در درگیری با مهاجمان ثبت شده اما اصولا بهتر است کسی که آموزش ندیده با فرد مهاجم در نیفتد. از یاد نباید برد که بسیاری از حمله‌ها تک نفره نیست و گروهی است. بعضی‌ها ممکن است جلیقه ضدگلوله به تن داشته باشند، یا مواد منفجره همراه‌شان باشد.
• بعد از فرار هم مراقب باشید: همچنان هوشیار باشید. تاجایی که می‌توانید از محل واقعه دور شوید. پشت سفت و سخت‌ترین چیزی که می‌توانید پنهان شوید و از پلیس یا ماموران امنیتی کمک بخواهید. در گروه‌های بزرگ حرکت نکنید و سوار وسایل حمل و نقل عمومی نشوید. حتی پس از وقوع انفجار یا توقف صدای تیراندازی نیز به محل حادثه نروید چراکه ممکن است حملات موج دیگری نیز داشته باشند.
• به هم کمک کنید: اگر می‌خواهید همه، جلوی خروجی اضطراری گیر نکنند و کسی زیر دست و پا نماند، راهی جز این نیست که به فکر کمک هم باشید. بیش‌تر آدما حتی در شرایط بسیار حاد نیز به هم کمک می‌کنند.
• مراقب انفجار بمب شایعات باشید: انتشار شایعات پس از بروز هر حادثه‌ای، مخرب و آسیب زاست، اما در حوادث تروریستی، شدت این آسیب‌ها بسیار افزایش می‌یابد. آنقدر که می‌توان شایعات را بهترین یار و یاور تروریست‌ها خواند. یاری که با گسترش وحشت در جامعه به تحقق اهداف تروریست‌ها کمک می‌کند و حتی ممکن است زمینه ساز بروز فاجعه‌های دیگری همچون زیر دست و پا ماندن افراد در حال فرار شود.
• شماره تلفن های ضروری را به یاد داشته باشید: علاوه بر شماره‌های پلیس (110)، اورژانس (115)، آتش نشانی (125)، شماره‌های ستاد خبری وزارت اطلاعات (113)، حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران (114) و حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی (116) نیز در دسترس شما قرار دارند و اطلاع تحرکات یا موارد مشکوک به ایشان، کمک بزرگی به مقابله با مهاجمان خواهد کرد. هم چنین روش تماس با نیروهای امنیتی در کشور عراق را نیز بپرسید و به خاطر بسپارید و هر مورد مشکوک را سریعا اطلاع دهید.
• به هیچ شیء مشکوکی دست نزنید: فراموش نکنید در صورت مواجه شدن با بسته‌ها یا ساک‌های دستی و حتی خودروهای مشکوک نیز دیده‌های خود را با ماموران در جریان بگذارید. مراقب باشید که به هیچ شیء مشکوکی دست نزده و برای جابه‌جایی آن اقدام نکنید. در صورت مواجه شدن با این موارد مشکوک، تنها ماموران را در جریان بگذارید و تلاش کنید مردم را از آن اشیا دور نگه دارید.

زلزله و رانش زمین

• آرامش خود را حفظ کنید و دیگران را نیز به آرامش فراخوانید.
• اگر در داخل ساختمان هستید، فورا به نزدیک‌ترین محل امن از قبیل چارچوب‌های محکم در، کنار دیوارهای ساختمان یا زیر اشیایی نظیر میز پناه ببرید. به کمک بازوهای و دست‌های خود، سر و گردن را محافظت کنید. تا اتمام لرزش‌ها، از جای خود حرکت نکنید.
• از اشیاء شیشه‌ای، لوسترها، پنجره‌ها، درهای خروجی، دیوارهای خارجی و کلا هر چیزی که احتمال سقوط آن وجود دارد، دوری کنید.
• اگر ساختمان مسکونی شما با خطر ریزش روبه رو است، به پناهگاه‌ها یا نقاط امن بروید. به هیچ وجه از آسانسور استفاده نکنید. از اشیای بلند، سنگین و ناپایدار فاصله بگیرید.
• چنانچه در اتومبیل درحال حرکت هستید، هرچه سریع‌تر در مکانی امن و دور از ساختمان‌ها، درختان، پل‌ها و تیرهای چراغ برق توقف کنید. اتومبیل را در سمت راست خیابان متوقف کنید تا سمت چپ، برای عبور خودروهای امدادی باز باشد؛ سپس اتومبیل را خاموش کنید ولی کلید را از جایش بیرون نیاورید. در داخل اتومبیل بمانید و از رادیو، اینترنت و … برای گرفتن اطلاعات بیش‌تر کمک بگیرید.
• از پل‌های عابر پیاده و پل‌های ماشین رو دور شوید. رو یا زیر پل‌ها یا گذرگاه‌ها رانندگی نکنید.
• اگر در فروشگاه، سینما یا ساختمان‌های پرازدحام هستید، از هجوم به سمت درهای خروجی خودداری کنید. فقط سعی کنید از ویترین‌های، قفسه‌ها و سایر اشیای سنگین فاصله بگیرید.
• در صورتی که روی ویلچر هستید به جای امن پناه ببرید.
• اگر در آزمایشگاه‌ها و مکان‌های مشابه هستید تا حد امکان از مواد شیمیایی دور شوید.
• از تلفن به جز در موارد ضروری استفاده نکنید. خطوط تلفن باید برای تماس‌های ضروی آزاد باشد.
• اگر هنگام وقوع زمین لرزه در حال خروج شدن از ساختمان و یا خارج از آن هستید، اولین کاری که باید انجام دهید این است که سر خود را در مقابل ریزش به کمک اشیایی مانند کیف، کتاب یا تخته محافظت کنید. در صورت در دسترس نبودن این اشیاء از دستتان استفاده کنید.
• اگر در خارج از منزل هستید به نقطه امنی دور از ساختمان‌ها، درختان و سیم‌های برق پناه ببرید.
• مراقب خیابان‌های دارای شکستگی، شکاف‌های زمین، آتش سوزی و ترکیدگی لوله‌های آب باشید تا هنگام گریز از خانه، صدمه نبینید.
• فورا از خیابان‌ها و کوچه‌های تنگ و باریک خارج شوید.
• از دیوارهای سنگ کاری شده، بخاری دیواری و شیشه‌های بزرگ فاصله بگیرید و تا توقف کامل زلزله، در جای خود بمانید.
• برای پیشگیری از وقوع آتش سوزی، جریان برق را قطع کنید و شیر گاز را ببندید. اگر شیر گاز شکسته است و بستن آن امکان‌پذیر نیست، به سرعت محل را ترک کنید.
• اگر بوی گاز به مشام‌تان می‌رسد، از روشن کردن کبریت، فندک و سیگاز اجتناب کنید. کلید برق را نزنید و از وسایل برقی به هیچ وجه استفاده نکنید. به سرعت شیر اصلی گاز را ببندید و در صورت امکان، درها و پنجره را باز کنید.
• تا حد امکان برای پیداکردن مکان‌های نشت گاز و نقاطی که در معرض خطر آتش سوزی هستند و از چراق قوه استفاده کنید.
• برای نجات مجروحان و زیر آوارماندگان به خصوص افراد آسیب پذیر نظیر کودکان، سالمندان، معلولان و بیمارانی که در همسایگی شما هستید، بشتابید.
• افرادی را که به شدت مصدوم شده‌اند، حرکت ندهید، مگر آنکه خطر خفتگی، آن‌ها را تهدید کند.

• از مصرف مواد خوراکی آلوده یا موادی که در معرض شیشه‌های شکسته قرار گرفته‌اند خودداری کنید.
• منزل را بازدید کنید تا از خرابی‌های مخفی مطلع شوید.
• در ساعت‌های اولیه بعد از سانحه، از کنسروها استفاده کنید و از روشن کردن وسایل پخت و پز غذا خودداری کنید. در صورت ضرورت به کارگیری وسایل، سعی کنید از گاز سفری یا منقل ذغالی در خارج از خانه استفاده کنید.
• درب کمد و قفسه‌ها را در مواقع ضروری، با احتیاط باز کنید و مراقب سقوط اشیاء باشید.
• از شایعه پراکنی و تجمع در خیابان بپرهیزید و مسیرها را برای عبور و مرور وسایل نقلیه امدادی باز بگذارید.
• به تماشای مناطق اطراف نروید و از نزدیک شدن به نواحی آسیب دیده اجتناب کنید مگر اینکه پلیس، آتش نشانی یا سازمان‌های امدادی به کمک نیاز داشته باشند و محل را نیز امن اعلام کرده باشند.
• به سیم‌ها و کابل‌های برق دست نزنید.
• با امدادگران و نیروهای انتظامی در امر کمک رسانی همکاری کنید ولی مانع و مزاحم فعالیت آن‌ها نشوید.
• بعد از زمین لرزه، از ناحیه تخریب شده دور شوید تا آن ناحیه پاکسازی شود.
• سعی کنید تا سه روز پس از حادثه، از خودروی شخصی استفاده نکنید.
• برای مقابله با خطرهای ناشی از پس لرزه احتمالی، آماده باشید.
• چنانچه زیر آوار ماندید، جابه جا نشوید. از روشن کردن کبریت یا فندک جدا خودداری کنید و دهان خود را در صورت امکان با دستمال یا پارچه بپوشانید. با هر وسیله‌ای که می‌توانید به لوله، دیوار یا هرجایی که می‌توانید ضربه بزنید تا پرسنل امدادی قادر به یافتن شما باشند. در صورت امکان از سوت استفاده کنید.

سیل و طغیان آب

• در هر کجا (منزل، محل کار، داخل ماشین) که هستید، به سرعت به نواحی مرتفع بروید و از وسایل ارتباط جمعی نظیر رادیو یا اینترننت اخبار را جویا شوید.
• از مسیر رودخانه‌ها، نهرها، جویبارها و زهکشی‌ها، آب گذرها و دره‌ها دور شوید زیرا سیل در این محل‌ها، به طور ناگهانی و بدون علائم هشداردهنده قبلی جاری می‌شود.
• دریچه اصلی آب و ورودی گاز را ببندید و وسایل برقی را از پریز بکشید.
• در آبی که جریان دارد، حرکت نکنید. 15 سانتی‌متر ارتفاع آب با جریان شدید، می‌تواند تعادل فرد را برهم زند و موجب از دست رفتن کنترل خودرو شود.30 سانتی‌متر آب موجب شناور شدن اغلب خودرو شده و حدود 100 سانتی‌متر آب نیز می‌تواند همه خودروها را با خود ببرد.
• در هنگام رانندگی از دنده‌های سنگین استفاده کنید؛ زیرا در آب ترمزها به خوبی کار نمی‌کنند. به آرامی رانندگی کنید و مراقب خرابی‌ها و شیب‌های جاده باشید. دقت کنید به مناطقی که امکان فروریختن آن‌ها وجود دارد، نزدیک نشوید.
• آرامش خود را حفظ کنید و در حد توان به دیگران کمک کنید.
• از سیم‌های آویزان برق، منابع اصلی آب و شبکه‌های تخریب شده فاضلاب دور شوید و این موارد را به مقامات مسئول گزارش دهید.
• با توجه به آسیب خطوط برق، احتمال آتش سوری را در نظر داشته باشید و در صورت وقوع، سریع آن را گزارش دهید.

سیل باعث خارج شدن حیوانات از لانه‌های خود می‌شود (به خصوص مار و عقرب)، بنابراین بعد از سیل مراقب گزیده شدن توسط حیوانات باشید.

با توجه به احتمال شیوع بیماری‌های عفونی پس از سیل، تا حد امکان، مراقبت‌های بهداشتی فردی و عمومی لازم را رعایت کنید.

تنها زمانی به منازل خود بازگردید که مسئولان مربوط، وضعیت را امن اعلام کنند.

طوفان

• جریان برق، آب و گاز را با رعایت اصول ایمنی قطع کنید.
• فورا دستگاه‌های گازسوز یا نفت سوز را خاموش کنید.
• اگر وقت کافی دارید پنجره‌های منزل خود را با تخته‌های محکم ببندید. می‌توانید برای تقویت پنجره‌ها از نوار چسب استفاده کنید.
• برای حفاظت درهای بیرونی از بست‌های قوی استفاده کنید.
• از در و پنجره دور شوید تا از خطر پرتاب شیشه در امان بمانید.
• هرچیزی را که ممکن است در داخل و خارج خانه به اطراف پرت یا شکسته شود محکم کنید.
• برای کسب اطلاعات و دستورالعمل‌ها از وسایل ارتباط جمعی مثل رادیو استفاده کنید و از دستورهای آن پیروی کنید.
• اگر مسئولین به شما توصیه کرده‌اند که محل مسکونی‌تان را تخلیه کنید این کار را فورا انجام دهید.
• اگر در خارج از منزل گرفتار طوفان شدید، فورا به پناهگاه بروید. به عنوان آخرین چاره در یک گودال، حفره یا مجرای آب بخوابید.
• اگر هنگام وقوع طوفان داخل اتومبیل هستید در سمت راست جاده و در محل مطمئنی توقف و موتور خود را خاموش کنید. جهت وسیله نقلیه را در مسیر باد قرار دهید سپس پنجره اتومبیل را کمی پایین بیاورید تا فشار در اتومبیل متعادل شود.

• اگر امکان خارج شدن از اتومبیل و پناه بردن به منطقه امن وجود دارد، به سرعت این کار را انجام دهید.
• بعد از طوفان های شدید خطر سیل و ظغیان آب های جاری و راکد وجود دارد. اصول مربوط به سیل را حتما رعایت کنید.
• از منطقه خسارت دیده دور شوید مگر آنکه از شما درخواست کمک شود یا اینکه بتوانید کمک کنید.
• از سیم‌های آویزان برق دور شوید.
• خرابی‌های برق، گاز، آب و فاضلاب را به مقامات مسئول اطلاع دهید.

کولاک و یخبندان

• هنگام وقوع کولاک در مکان امن و مطمئن بمانید. تنها در صورت لزوم، تغییرات اضطراری را انجام دهید. به خاطر بسپارید که احتمالا باد به سرعت، از جهت مخالف و با نیروی بیش‌تر باز می‌گردد.
• هنگام کولاک و بوران، تا حد امکان از رانندگی در نواحی کوهستانی پرهیز کنید.
• در صروت ضرورت مسافرت در شرایط نامساعد جوی از وسایل و تجهیزات ایمنی استفاده کنید.
• مراقب سقوط درختان، تیرها و دکل‌های برق باشید.
• درصورتی که وسیله نقلیه خراب شد، پس از تماس با مراکز امدادی تا رسیدن کمک‌های لازم را در داخل اتومبیل بمانید تا از خطر سرمازدگی و حمله حیوانات درنده در امان بمانید.
• از انجام فعالیت‌های خسته کننده و بی‌نتیجه مانند برف روبی و هل دادن اتومبیل خودداری کنید.

• اشخاص حادثه دیده را در پتو و لباس گرم بپیچید و ضمن مراقبت از نقاط آسیب دیده، با دقت آن‌ها را به محل امن منتقل کنید.