در اولین هفته‌ای که جنین داخل رحم تشکیل می‌شود، کیسه‌ای به دور او شکل می‌گیرد که درون این کیسه، مقداری آب وجود دارد.این مایع که برای ادامه حیات جنین لازم و ضروری است، مایع آمنیوتیک نامیده می‌شود. جنین تقریباً در داخل این مایع شناور است. اگر جنین تحت فشار قرار بگیرد و میزان مایعات کاهش پیدا کند، ممکن‌است دچار عوارض و اختلالات جدی شود.

این کیسه اغلب در زمان زایمان طبیعی پاره می‌شود ولی در برخی مواقع زودتر از زمان زایمان پاره می‌شود که در این صورت به آن پارگی زودرس کیسه آب می‌گویند.

علائم و نشانه‌ها

شایع‌ترین علامت پارگی زودرس کیسه آب، خروج مایع از واژن می‌باشد. خروج مایع از واژن می‌تواند به آرامی ‌به صورت قطره قطره و یا برعکس به صورت مداوم باشد.

علل شایع

• عفونت‌های رحم، دهانه رحم یا واژن
• مصرف سیگار
• سابقه پارگی زودرس کیسه آب در بارداری‌های قبلی
• در صورتی که مادر قبلا عمل جراحی دهانه رحم یا نمونه‌برداری از دهانه رحم داشته است.
• بارداری چندقلویی که در برخی مواقع باعث کش آمدن رحم و پاره شدن کیسه آب می‌شود.
• ضربه ناشی از حوادث و تصادفات

عوارض احتمالی

• احتمال سزارین و به دنیا آمدن نوزاد به صورت نارس افزایش می‌یابد.
• احتمال بروز عفونت در مادر و جنین وجود خواهد داشت.
• احتمال ایجاد مشکلات تنفسی و صدمات مغزی در جنین وجود خواهد داشت.
• ممکن‌است افت فشارخون در مادر رخ دهد.
• ممکن‌است جفت به صورت زود هنگام کنده شود.

 

تشخیص

• اغلب زنان باردار هنگامی‌که مایع آمنیوتیک به صورت قطره قطره از واژن آن‌ها خارج می‌شود، آن را با ادرار اشتباه می‌گیرند. جهت بررسی دقیق‌تر این مایع، آن را هنگامی‌که جذب یک دستمال شد، باید از نزدیک به دقت مشاهده شود. این مایع بی‌رنگ بوده و بویی متفاوت از بوی ادرار دارد. اگر احتمالاً مادر تشخیص داد که دچار پارگی زودرس کیسه آب شده است، سریعاً به پزشک مراجعه شود.
• پزشک یا پرستار پس از معاینه و گرفتن شرح حال دقیق، دهانه رحم را بررسی می‌کنند تا ببینند که آیا دهانه رحم نرم شده و در حالت باز می‌باشد یا نه و در صورت نیاز از دیگر روش‌های تشخیصی از جمله سونوگرافی و آزمایش مایع ترشح شده استفاده می‌شود.

درمان

• در صورتی که کیسه آب پاره شده باشد، مادر تا زمان به دنیا آمدن کودک باید در بیمارستان بستری شود.
• اگر پارگی کیسه آب زمانی رخ دهد که 37 هفته از بارداری گذشته باشد، کودک آمادگی به دنیا آمدن را خواهد داشت و مادر هر چه سریع‌تر باید زایمان کند. هر چه زمان زایمان به تأخیر بیفتد، احتمال بروز عفونت افزایش می‌یابد. در مادرانی که طی 24 ساعت پس از پارگی کیسه آب زایمان می‌کنند، احتمال عفونت به حداقل می‌رسد. در صورتی که پس از پاره شدن کیسه آب، زایمان طبیعی به صورت خود به خود رخ ندهد، از طریق تزریق داروهایی فرآیند زایمان را تسریع می‌کنند.
• اگر کیسه آب بین هفته 34 و 37 پاره شده باشد. ممکن‌است پزشک برای کاهش احتمال ایجاد عفونت، از طریق تزریقات، زایمان را جلو بیندازد.
• در صورتی که پارگی کیسه آب قبل از هفته 34 رخ دهد، وضعیت مادر کمی‌جدی‌تر خواهد بود. در صورتی که نشانه‌ای از عفونت در مادر مشاهده نشود، پزشک سعی می‌کند تا با تجویز استراحت مطلق زمان زایمان را عقب بیندازد. داروهای استروئیدی جهت بالغ شدن هر چه سریع‌تر ریه‌های جنین تجویز می‌شود. به مادر نیز برای جلوگیری از ایجاد عفونت آنتی‌بیوتیک تزریق می‌شود. وضعیت مادر و جنین او دائماً بررسی می‌شود و زمانی که پزشک تشخیص داد ریه‌های جنین به اندازه کافی بالغ شده است، اقدامات لازم جهت زایمان را انجام می‌دهد.
• پس از این که نوزاد به دنیا آمد، اقدامات لازم جهت نگه‌داری او در بیمارستان صورت می‌گیرد و نوزاد به بخش ویژه نوزادان نارس منتقل شده و تحت نظارت قرار می‌گیرد.

قبل از زایمان

• در صورتی که برای مادر استراحت مطلق توصیه شده باشد، دقیقاً باید طبق دستورات پزشک تا زمانی که وی توصیه کرده است، در تخت استراحت نماید.
• برای حمام نباید از وان استفاده کند.
• از رابطه جنسی خودداری کند.

دارو

• کورتیکواستروئیدها: اگر مادر در هفته 24 تا 34 بارداری خود باشد، پزشک ممکن‌ است تزریق استروئید قوی را جهت سرعت بخشیدن به بلوغ ریه جنین توصیه کند. بعد از هفته 34، ممکن ‌است ریه‌های کودک به اندازه کافی بالغ شده باشند و نیازی به کورتیکواستروئید نباشد.
• داروهای توکولیتیک: این داروها انقباضات رحمی ‌را مهار می‌کنند و بیش‌تر از دو روز قادر به عقب انداختن زایمان زودرس نمی‌باشند.
• آنتی‌بیوتیک: برای جلوگیری از ایجاد عفونت‌ها تجویز می‌شوند.