اغلب مصرف بیش از حد هر نوع دارو می تواند در فرد عوارض سوء مصرف ایجاد کند. مصرف بیش از حد یا بدون نظارت برخی از داروهای تجویز شده و مواد مخدر تفننی می‌تواند کشنده باشد، مگر اینکه مراقبت‌های اورژانس به موقع صورت پذیرد.

اثرات هر نوع دارو به ماهیت آن، سن، وزن و سلامت عمومی بیمار و مصرف هم زمان الکل با آن بستگی دارد.

بسیاری از جوانان در معرض خطر مصرف مواد مخدر تفننی (در مهمانی ها یا جمع‌های دوستانه) هستند و اغلب شناختی از ماهیت ماده مصرفی ندارند. گاهی اوقات ممکن است ترکیبی از مواد برای لذت بیش‌تر مصرف شوند که می‌تواند یک اقدام کشنده باشد و درمان پزشکی لازم را بسیار دشوار می‌کند. مواد مخدر تفننی شامل طیف وسیعی از محرک‌ها از جمله اکستازی، آمفتامین‌ها (شیشه) و کوکائین می‌باشند. داروهای ضد درد و ضد افسردگی (شامل ترکیبات تریاک و باربیتورات‌های مختلف) نیز مورد سوء مصرف قرار می‌گیرند. داروهای توهم‌زایی که ممکن است مصرف شوند شامل ماری جوانا (حشیش) و ال اس دی (LSD یا قارچ‌های جادو) هستند.

امدادگران قادر به ارائه درمان تخصصی برای بیماران با سوء مصرف مواد نیستند و تنها می‌توانند حمایت پایه حیاتی (BLS) را انجام دهند.

مصرف بیش از حد الکل، می‌تواند تاثیر جدی برروی بدن داشته باشد. در مراحل اولیه، بیمار ممکن است دچار عدم آگاهی نسبت به خطرات، از دست دادن هماهنگی و عدم تعادل شود که در این صورت وی در معرض آسیب قرار دارد. در مراحل بعدی بیمار ممکن است بی‌هوش شود و برای جلوگیری از انسداد و مرگ احتمالی، نیاز به نظارت دقیق و مراقبت از راه هوایی داشته باشد.

علائم و نشانه‌ها

• خواب آلودگی، از دست دادن هماهنگی و عدم تعادل
• نبض سریع و ضعیف
• گیجی یا توهم
• تغییر الگوی تنفس یا دشواری تنفس
• تغییرات خلقی شامل تحریک پذیری، پرخاشگری یا افسردگی
• پوست رنگ پریده، سرد و مرطوب
• تهوع یا استفراغ
• تشنج
• دردشکم

اقدامات گام به گام

از تماس با ترشحات بدن بیمار از جمله خون، بزاق، استفراغ یا ادرار خودداری کنید. اطراف بیمار را جهت یافتن سرنگ، سوزن یا شیء تیز دیگری که ممکن است به پوست نفوذ کند، با دقت بررسی کنید.

درصورتی که در طول درمان، امدادگر هرگونه تماسی با ترشحات بدن بیمار داشته باشد، باید تماس سطح آلوده پوست خود را به طور کامل با آب و صابون بشوید. پوست را به خوبی خشک کنید و برای توصیه‌های بیش‌تر درباره بیماری‌های عفونی با پزشک خود تماس بگیرید.

1. بیمار را ارزیابی کنید

• سطح هوشیاری بیمار را بررسی کنید. اگر فرد کاملا هوشیار و آگاه نیست، سعی کنید بیمار را به یک سمت برگردانید و در وضعیت ریکاوری قرار دهید.

با شماره 115 تماس بگیرید.

• مراقب حرکات غیرمنتظره بیمار باشید و برای جلوگیری از خطر مشت یا ضربه بیمار، بیش از حد به او نزدیک نشوید.

2. به بیمار اطمینان بدهید

• به شیوه‌ای آرام و اطمینان بخش با بیمار صحبت کنید.

3. داروها و مواد مصرف شده را شناسایی کنید

• از بیمار یا همراهانش بپرسید که وی چه چیزی و از چه طریقی (بلع، استنشاق یا تزریق) مصرف کرده است.
• شواهدی را که ممکن است به پرسنل بیمارستان کمک کند، جست و جو کنید. با نگه داشتن جعبه دارو، سرنگ یا سوزن و هرگونه ماده استفراغی، به بررسی و شناسایی ماده مصرفی کمک کنید.
• از کت یا پتو، برای حفظ دمای بدن بیمار استفاده کنید. در محیط سرد خارج از منزل، برای جلوگیری از اتلاف گرما، یک پارچه، زیر بیمار (روی سطح سرد) قرار دهید.

برخی داروها، گرمای خیلی زیادی در بدن ایجاد می‌کنند. در این صورت، برای کمک به خنک شدن بدن لباس‌های غیرضروری را خارج کنید تا هوا به سطح پوست برسد.

4. مراقبت‌های اورژانس را ارائه دهید

• برای ارزیابی سطح هوشیاری بیمار با اوصحبت کنید و هرگونه تغییر، به ویژه بدترشدن وضعیت بیمار را در نظر داشته باشید.
• تمیز بودن راه هوایی را به طور مکرر بررسی کنید و به میزان تنفس و ضربان قلب توجه داشته باشید.

آسیب دیدن با سر سوزن (سرنگ)

خطر ابتلا به بیماری ناشی از تماس با سرسوزن استفاده شده، بسیار پایین است. با این حال بهتر است همیشه هنگام برداشتن یک سرسوزن استفاده شده، مراقب باشید.

1. اگر یک سرنگ با سرسوزن پیدا کردید

• یک ظرف شیشه‌ای یا پلاستکی درب‌دار محکم مانند ظروف مورد استفاده برای آب میوه یا مربا تهیه کنید و سرنگ و سرسوزن را در آن قرار دهید.
• سرنگ را از قسمت لوله‌ای آن بردارید و با گرفتن دورترین نقطه نسبت به سرسوزن جابه جا کنید. در صورت جدا بودن سرسوزن و سرنگ، سعی نکنید سوزن را روی سرنگ قرار دهید یا روی آن درپوش بگذارید.
• با احتیاط سرنگ و سرسوزن را داخل ظرفی که تهیه کردید، بیندازید و درب آن را ببندید. از علامت ((زباله خطرناک)) روی ظرف استفاده کنید و مقدمات دفع ظرف را به کمک پزشک، درمانگاه یا بیمارستان فراهم کنید.

2. اگر با سوزن به خود آسیب رساندید

• ناحیه آسیب دیده را به طور کامل با آب گرم و صابون بشویید.
• از یک ضدعفونی کننده مطابق با دستورالعمل روی برچسب آن استفاده کنید.
• پس از خشک شدن ناحیه، از یک چسب زخم در محل آسیب استفاده کنید.
• در صورت امکان، هرچه سریع‌تر در طی 24 ساعت پس از آسیب با سرسوزن برای توصیه‌های بیش‌تر به پزشک خود مراجعه کنید.

مصرف بیش از حد داروها به صورت تصادفی

برای مدیریت کمک‌های اولیه در مصرف بیش از حد دارو ها یا مواد مخدر به صورت تصادفی، به فصل مسمومیت‌ها، قسمت سموم خوراکی مراجعه کنید.

بسیاری از داروها، خواص درمانی دارند، اما مصرف بیش از حد برخی می‌تواند موجب بیماری جدی یا حتی مرگ شود. درصورتی که یک کودک، داروهای تجویزی فرد بزرگسال را مصرف کند، حتی دوز پایین آن، ممکن است باعث بی‌هوشی و مرگ شود. همه داروها باید در جایی امن و دور از دسترس کودکان، نگهداری شوند. داروها باید در یک کمد قفل شده نگهداری شوند، به جز داروهایی که باید در یخچال نگه داری شوند. در غیر این صورت ممکن است کودک به دارو دسترسی پیدا کند. برای این کار، بهتر است یک محفظه دارویی که کودک نتواند آن را باز کند، از داروخانه تهیه کنید.

لازم است تاریخ انقضای داروهایی را که فقط بعضی اوقات مصرف می‌شوند، بررسی کنید و قبل از انقضا تاریخ مصرف‌شان، آن‌ها را با داروهایی با تاریخ مصرف طولانی‌تر تعویض کنید.

تاریخ انقضای تمام داروها را حداقل یک بار در سال بررسی و داروهای استفاده نشده و تاریخ گذشته را برای دفع ایمن یا برای امدادرسانی برون مرزی به مراکز تحویل دهید.

اگر فرد، روزانه داروهای زیادی را در زمان‌های مختلف مصرف می‌کند، توصیه می‌شود که از دوزت(جعبه کوچک برای تنظیم میزان و زمان‌های داروهای مصرفی) استفاده کند که در آن تمام داروهای مورد استفاده فرد به صورت منظم و بر اساس زمان مصرف (سه وعده‌ای: صبح، ظهر یا شب یا چهار وعده‌ای: صبح، ظهر، عصر و شب) و برای یک هفته قابل تنظیم است.