خونریزی خارجی

زخم باز، به هرگونه شکاف و برش پوستی گفته می‌شود. زخم بسته نیز به صدمه بافت نرم زیر پوست اطلاق می‌شود. میزان خونریزی به نوع و عمق زخم و هم چنین عروق خونی آسیب دیده بستگی دارد.

اگر یک شریان آسیب دیده باشد، معمولا خونریزی شدید و همراه با جهش خون به رنگ قرمز روشن است.

در صورت آسیب یک ورید، معمولا خون به رنگ قرمز تیره، به طور مداوم و بدون هیچ گونه جهشی جریان دارد. با این حال اگر یک ورید بزرگ مانند ورید ژوگولار در گردن دچار بریدگی شود، خونریزی ممکن است شدید و تهدید کننده حیات باشد. در زخم‌های سطحی که مویرگ‌ها درگیرند، خونریزی بسته به محل متفاوت است؛ برای مثال خونریزی از پوست سر، شدید به نظر می‌رسد هرچند ممکن است آسیب جزئی باشد.

علائم و نشانه‌ها

خونریزی خارجی

• زخم با یا بدون شی خارجی فرورفته
• درد شدید زخم‌های سطحی پوست
• کبودی یا تغییر رنگ زیر پوست
• از دست دادن عملکرد طبیعی در ناحیه آسیب دیده
• شوک

خونریزی داخلی

• نبض سریع و ضعیف
• تنفس‌های منقطع و سریع
• افزایش عطش
• نشانه‌های خونریزی داخلی در اعضای مختلف:
• خروج خون قرمز کف‌دار با سرفه از ریه‌ها
• ادرار قرمز رنگ یا به رنگ زنگ آهن
• استفراغ خون قرمز یا لخته‌های خون (شبیه دانه‌های قهوه)
• مدفوع سیاه قیری رنگ

اقدامات گام به گام

1. به محل خونریزی به طور مستقیم فشار اعمال کنید

• جز در مواردی که جسم خارجی آشکار در زخم وجود دارد، از یک پد حجیم، چند گاز بزرگ استریل یا تمیز استفاده کنید و آن را محکم و با فشار دست، روی محل خونریزی قرار دهید و برای نگه داشتن پانسمان، آن را بانداژ کنید.
• در صورت امکان، از مصدوم بخواهید به زخم فشار وارد کند.
• پد باید زخم و بخش کوچکی از اطراف آن را کاملا بپوشاند. اگر پد بزرگی در دسترس نیست، از یک پارچه تمیز یا لباس‌های روشن به صورت چند لایه درون یک پد معمولی استفاده کنید.

 

2. ناحیه آسیب دیده را بالا ببرید

• اگر زخم روی یک اندام قرار دارد، برای کاهش جریان خون قسمت آسیب دیده، آن را بالا نگه دارید. اگر دست آسیب دیده است، از یک اسلینگ بالانگه دارنده یا اسلینگ بازویی استفاده کنید.

سعی کنید از هرگونه تماس مستقیم با خون یا دیگر مایعات بدن مصدوم خودداری کنید.

• اگر خونریزی شدید است، برای آماده کردن پد مناسب وقت را تلف نکنید. در صورتی که مصدوم قادر به کمک نیست آمادگی این را داشته باشید که از دست خود برای نگه داشتن زخم استفاده کنید.
• استفاده از دستکش یک بار مصرف، خطر انتقال متقابل عفونت را کاهش خواهد داد، اما اگر خونریزی شدید است، قبل از اینکه بیمارخون بیش‌تری از دست دهد، وقت را برای پیدا کردن و استفاده از دستکش‌ها تلف نکنید.
• در صورت هرگونه تماس با خون یا مایعات بدن، دست ها یا هرگونه خون پاشیده شده روی پوست را در اسروع وقت (پس از حادثه) به طور کامل با آب و صابون بشویید.
• اگر شما در مورد خطر احتمالی عفونت نگران هستید، در اسرع وقت با پرشک خود مشورت نمایید.

3. اگر یک جسم خارجی در زخم وجود دارد

• آن را خارج نکنید بلکه بدون ایجاد فشار روی جسم خارجی، از پدهایی در دوطرف جسم برای تثبیت آن استفاده کنید.

• با استفاده از بانداژ رولی یا مثلثی چندلایه به صورت متقاطع یا ضربدری، پد را در محل (برای جلوگیری از فشار برروی جسم خارجی) محکم کنید.

• اگر باند به راحتی دردسترس نیست، با یک جوراب، شال یا پارچه‌های دیگر آن را تثبیت کنید. از یک سنجاق قفلی یا نوار چسب برای نگه داشتن بانداژ استفاده کنید.

4. اگر زخم روی سر، قفسه سینه یا شکم قرار دارد

• مصدوم هوشیار را در حالت درازکشیده، در راحت‌ترین وضعیت برای استراحت قرار دهید.
• در صورت امکان، مطمئن شوید که ناحیه آسیب دیده بالاتر از سایر نقاط بدن است (به فصول آسیب‌های سر، آسیب‌های قفسه سینه یا آسیب‌های شکمی مراجعه کنید).

5. مصدوم را در حالت استراحت کامل قرار دهید

• حتی اگر آسیب شامل دست یا نیمه فوقانی بدن باشد، برای کمک به کنترل خونریزی، بیمارحداقل 10 دقیقه نیاز به استراحت کامل دارد.
• با از دست رفتن خون، درجاتی از شوک ایجاد می‌شود که لازم است مصدوم را به صورت درازکش در حالی که پاهایش را بالا نگه داشته‌اید، قرار دهید. این کار با بازگشت خون به ناحیه سر و قفسه سینه، به تقویت فشار خون مصدوم کمک می‌کند.

با شماره 115 تماس بگیرید.

اگر زخم خفیف به نظر می‌رسد و مصدوم می‌تواند به خودرو منتقل شود، برای ارزیابی و درمان آسیب، سریعا به نزدیک‌ترین پزشک یا درمانگاه مراجعه کنید. اگر آسیب شدید است یا مصدوم دچار شوک شده است، با 115 جهت درخواست آمبولانس تماس بگیرید.

• درحالی که منتظر آمبولانس هستید، سطح هوشیاری، تعداد تنفس و ضربان قلب مصدوم را هرچند دقیقه بررسی کنید.
• به هرگونه تغییر توجه داشته باشید و مشاهدات خود را به پرسنل اورژانس ارائه دهید.

6. اگر خون از پد فشاری و بانداژ نشت کند

• از پد دوم روی اولین پد استفاده کنید، مگر اینکه پد اول کاملا خونی شده باشد که این مسئله باعث کاهش فشار روی زخم می‌شود.
• یا برای خونریزی وسیع کنترل نشده، سریعا بانداژ و پد آغشته به خون را بردارید و با یک پد حجیم تازه و بانداژ، جایگزین نمایید. ادامه خونریزی ممکن است به دلیل سر خوردن پد به خارج از محل زخم در زمان بانداژ اولیه باشد.

زخم و جراحت با نیاز به مراقبت‌های ویژه

قطع عضو

اگر یک نیروی برشی یا یک شی تیز باعث قطع کامل انگشت، پا یا اندام شده است، مراقبت‌های اورژانس ممکن است باعث اتصال موفقیت‌آمیز آن قسمت با عمل جراحی شود. مراقبت ویژه از قسمت قطع شده و انتقال سریع آن به بیمارستان همراه با مصدوم، بسیار حیاتی است.

اقدامات گام به گام

برای درخواست آمبولانس و انتقال به بیمارستان با 115 تماس بگیرید.

1. هرگونه خونریزی را کنترل کنید

• از یک پد حجیم استفاده کنید و آن را در محل اصلی خونریزی کاملا محکم کنید (با استفاده از بانداژ فشاری).
• به عنوان آخرین راه حل و تنها زمانی که فشار مستقیم نتوانسته است مانع خونریزی شود، از یک تورنیکه شریانی 5 سانتی‌متر بالاتر از محل خونریزی استفاده کنید.
• تورنیکه هم به صورت آماده و هم به صورت دست ساز وجود دارد. انواع دست ساز حتی بهتر از انواع آماده آن است. برای ساختن یک تورنیکه مراحل ذیل را دنبال کنید:
• یک پارچه تمیز بزرگ یا باند پهن را تا کنید طوری که یک باند چند لایه محکم با عرض حداقل 5/2 سانتی‌متر و طول مناسب داشته باشید.
• بانداژ را 5 سانتی‌متر بالاتر از محل خونریزی بپیچید.
• دوسربانداژ را دور یک قطعه چوبی یا فلزی محکم (مثل پیچ گوشتی) گره بزنید.
• قطعه چوبی یا فلزی را بپیچانید تا تورنیکه شما تنگ‌تر و محکم شود.
• پیچاندن قطعه چوبی یا فلزی و تنگ‌تر کردن تورنیکه را تا حدی ادامه دهید که خونریزی پایین متوقف شود.

• اگر تورنیکه درست استفاده باشد، هم زمان با قطع خونریزی باعث ایجاد درد (در پایین محل وصل تورنیکه) می‌شود.
• استفاده از تورنیکه بسیار دردناک بوده و به همین دلیل، باید تنها به عنوان آخرین راه حل به کار برده شود.
• زمان شروع استفاده از تورنیکه را یادداشت کنید.
• تا زمان رسیدن پرسنل اورژانس، نباید تورنیکه را بردارید.

2. از قسمت قطع شده به خوبی نگهداری کنید

• به آرامی آن را در یک کیسه پلاستیکی که در آن مقداری هوا وجود دارد، قرار دهید.
• سپس کیسه بادشده را در یک ظرف آب سرد حاوی چند تکه یخ، قرار دهید.

 

• با احتیاط عضو قطع شده را همراه بیمار با آمبولانس به بیمارستان انتقال دهید.

آسیب ناشی از انفجار

آسیب انفجاری به علت امواج پرفشار، به دنبال انفجار گاز یا یک بمب ایجاد می‌شود. گاهی اوقات یک آسیب انفجاری در محل کار یا موقع آتش بازی کودکان، بدون توجه به پیامدهای بالقوه آن، رخ می‌دهد.

ممکن است خونریزی سطحی محل زخم، ناشی از برخورد قطعات پرتاب شده ناشی از انفجار باشد، اما آسیب‌های داخلی شدیدتری نیز ممکن است رخ دهد که با خونریزی از بینی، گوش یا دهان مصدوم یا سرفه خونی روشن همراه با کف ناشی از آسیب ریه، گوش یا با استفراغ خون یا لخته‌های خونی تیره در صورت آسیب معده یا روده، تشخیص داده می‌شوند. در آسیب ناشی از انفجار، باید هرگونه مشکل توام با خونریزی را با فشار و بالا نگه داشتن زخم‌های خارجی و خونریزی داخلی را با وضعیت صحیح و استراحت کامل مدیریت کرد.

آسیب له شدگی

یک آسیب له شدگی ناشی از فشردگی گروهی از عضلات بزرگ و بافت‌های نرم به دنبال برخورد با یک وزنه سنگین رخ می‌دهد. جدی‌ترین آسیب‌های وارد شده به بدن شامل سر، گردن، قفسه سینه، شکم و ران است.

اقدامات گام به گام

1. نیروی فشارنده را بردارید

با شماره 115 تماس بگیرید.

هرچه سریع‌تر نیروی فشارنده را بردارید چون ممکن است قبل از رسیدن آمبولانس یا وسایل امدادی، آسیب بافتی دائم ایجاد شود.

در صورتی که نیروی فشارنده برای مدتی مانده باشد، برای ارائه به موقع کمک‌های اولیه آماده باشید زیرا برداشتن این نیرو ممکن است باعث ایست ناگهانی قلبی یا بدترشدن شرایط مصدوم شود.

2. آسیب‌های مصدوم را درمان کنید

• هنگامی که نیروی فشارنده برداشته شد، هرگونه آسیبی را به ترتیب اهمیت آن ارزیابی و درمان کنید.
• هرگونه خونریزی محل را با استفاده از یک پد استریل و به صورت محکم کنترل کنید.
• مراقب شوک مصدوم باشید.
• مصدوم را در راحت‌ترین وضعیت قرار دهید و با استفاده از پدهای نرم از بخش‌های آسیب دیده مرقبت کنید.
• اندام آسیب دیده را ثابت و بی حرکت کنید(به فصل آسیب های بافت سخت مراجعه کنید).
• علایم حیاتی مصدوم را حداقل هر 15 دقیقه ارزیابی کنید. به بدتر شدن یا تغییر وضعیت بیمار توجه نمایید و هنگام رسیدن آمبولانس، وضعیت بیمار را به پرسنل اورژانس اطلاع دهید.

خونریزی بینی

ضربه به بینی، پرواز در ارتفاعات بالا یا غواصی ممکن است باعث خونریزی بینی شوند. در کودکان همواره وجود جسم خارجی توصیه‌های پزشکی را دنبال کنید و آن را خودتان خارج نکنید زیرا ممکن است باعث بیش‌تر شدن آسیب شود.

اگر خونریزی به علت ضربه به سر، مثلا شکستگی جمجمه باشد، برای درخواست آمبولانس با 115 تماس بگیرید(فصل آسیب های سر را ببنید).

اقدامات گام به گام

1. اعمال فشار، بالا نگه داشتن و استراحت را در نظر داشته باشید

• بیمار باید سر خود را به سمت جلو نگه داشته و از طریق دهان نفس بکشد و پره‌های سوراخ‌های بینی را با هم به مدت 10 تا 15 دقیقه با انگشتان فشار دهد.
• بیمار باید نشسته و در حالت استراحت کامل قرار گیرد تا زمانی که خونریزی متوقف شود.

• اگر خونریزی بعد از 20 دقیقه فشار دادن ادامه یابد، برای مشاوره و درمان به سرعت با پزشک تماس بگیرید.

هنگامی که خونریزی متوقف شده است.

• به مصدوم توصیه شود که از دمیدن یا تحریک بینی اجتناب کند زیرا ممکن است خونریزی مجددا شروع شود.
• کودک باید تشویق شود تا قبل از انجام هرگونه فعالیتی، به مدت حداقل نیم ساعت بنشیند تا لخته خون پایدار شود.

در هوای بسیار گرم یا پس از فعالیت شدید کودک، ممکن است توقف خونریزی بیش‌تر طول بکشد.

دیگر زخم‌ها

ساییدگی (خراشیدگی)

ساییدگی، زخم سطحی است که در آن تنها لایه بالایی پوست تحت تاثیر قرار می گیرد، اگر چه ممکن است به دلیل درگیر شدن تعدادی از پایانه‌های عصبی، بسیار دردناک باشد. این زخم‌ها اغلب به وسیله خاکریزه یا شن و ماسه، آلوده می‌شود اما به ندرت دچار خونریزی شدید خواهند شد زیرا فقط عروق خونی کوچک درگیر هستند. غالبا از سطح زخم، مایعی شفاف ترشح می‌شود و ممکن است تا زمان تشکیل لخته و بسته شدن زخم ادامه داشته باشد.

اقدامات گام به گام

• با آب ولرم و صابون مایع زخم را به آرامی تمیز کنید.
• اگر تکه‌های سنگریزه در زخم وجود دارد از مصدوم بخواهید هنگام شستن زخم آن را خارج کند.
• اگر شستن زخم غیرممکن است، برای تمیزکردن و نرم کردن بافت آسیب دیده از کمپرس ولرم استفاده کنید.
• ناحیه را به خوبی به وسیله یک گاز یا پد خشک کنید.
• از یک لایه محافظ آغشته به محلول‌های ضدعفونی کننده مثل بتادین استفاده کنید.
• اگر پانسمان محافظتی لازم است، از پانسمان استریل غیرچسبنده استفاده کنید و آن را با بانداژ رولی سبک در محل ثابت کنید.

زخم با سرعت زیاد

زخم با سرعت زیاد به وسیله یک گلوله ایجاد می‌شود. در صورت درگیری با سلاح گرم، زخم ورودی اغلب کوچک و زخم خروجی (جایی که گلوله از پوست خارج می‌شود) بزرگ است. این گلوله در صورتی که از بافت عبور کرده باشد ممکن است باعث آسیبب‌های جدی داخلی به خصوص در ریه، کبد و کلیه شود. غالبا خونریزی زخم خروجی شدید است و ممکن است در جایی که بافت از بین رفته است شبیه دهانه یک آتشفشان به نظر برسد.

پارگی، بریدگی و کنده شدگی

یک شی تیز باعث ایجاد پارگی می‌شود که ممکن است عمیق باشد، برای مثال به دنبال زخم ناشی از چاقو، ممکن است به اعصاب، عضلات و لایه‌های چربی زیر پوست آسیب وارد شود و معمولا خونریزی شدید است.

بریدگی شکلی از پارگی می‌باشد اما لبه‌های صافی دارد و معمولا فقط سطح پوست درگیر است. این گونه زخم‌ها معمولا ناشی از برخورد چاقوی تیز است و خونریزی ممکن است بسته به تعداد عروق درگیر، شدید باشد. کنده شدگی هنگامی رخ می‌دهد که یک لایه از پوست، از محل اصلی خود جدا شده و فقط در قسمتی به پوست طبیعی متصل است. اگر قسمت کنده شده سریعا به وضعیت طبیعی خود برگردانده شود، خونریزی معمولا خفیف است.

اصول درمان هر سه زخم مانند خونریزی خارجی است.

سوراخ شدگی

یک جسم تیز یا سوزنی، مانند یک تکه شیشه یا ناخن، موجب سوراخ شدگی می‌شود. اگر جسم خارجی هنوز هم در زخم قرار دارد، خونریزی ممکن است جزئی باشد زیرا به وسیله فشار جسم خارجی کنترل می‌شود. مشکل اصلی، خطر عفونت عمقی در داخل زخم است، به خصوص با اسپورهای کزاز که بی‌هوازی هستند یعنی در محیطی که در معرض هوا نیست، تکثیر می‌شوند.

اقدامات گام به گام

• برای از بین بردن هرگونه ارگانیسم مضر، زخم را با آب گرم و صابون تمیز کنید.
• از محلول ضدعفونی کننده بتادین استفاده کنید و اجازه دهید تا وارد مسیر سوراخ شود زیرا ممکن است اسپورهای کزاز در عمق زخم گیر کرده باشند.
• قبل از اینکه زخم را بپوشانید، اجازه دهید تا زخم به طور کامل در معرض هوا خشک شود.
• اگر پانسمان محافظتی لازم است، از چسب زخم یا پانسمان متخلخل استفاده کنید و برای سالم و خشک نگه داشتن زخم، آن را روزانه عوض کنید.

برای مشاوره در مورد مواکسیناسیون کزاز فورا با پزشک تماس بگیرید.